Pytania powtórkowe do lekcji “Prokarionty”

1. Czym są organizmy kosmopolityczne i dlaczego bakterie do nich należą?
2. W jakich środowiskach naturalnych występują bakterie?
3. Dlaczego bakterie są niewidoczne gołym okiem, ale ich kolonie już tak?
4. Jakie są podstawowe kształty komórek bakteryjnych?
5. Podaj przykłady bakterii kulistych.
6. Czym różnią się laseczki od pałeczek?
7. Jakie bakterie zaliczamy do form spiralnych?
8. Co to jest błona komórkowa bakterii i jakie pełni funkcje?
9. Z czego zbudowana jest ściana komórkowa bakterii?
10. Jaka jest różnica między bakterią Gram-dodatnią a Gram-ujemną?
11. Na czym polega barwienie metodą Grama?
12. Jakie barwniki stosuje się w barwieniu Grama?
13. Dlaczego bakterie Gram− odbarwiają się po użyciu etanolu?
14. Jaką rolę pełni otoczka bakteryjna?
15. Czym są fimbrie i pilusy?
16. Czym są wici bakterii i jak działają?
17. Co to jest genofor?
18. Czym różni się genofor od plazmidu?
19. Co to jest nukleoid?
20. Jakie rybosomy występują u bakterii?
21. Jakie struktury umożliwiają fotosyntezę u bakterii?
22. Jakie są główne typy odżywiania bakterii?
23. Wymień typy bakterii cudzożywnych.
24. Czym różni się komensalizm od mutualizmu?
25. Jak odżywiają się saprobionty?
26. Na czym polega osmotrofia?
27. Jakie bakterie przeprowadzają fotosyntezę oksygeniczną?
28. Co to jest fotosynteza anoksygeniczna?
29. Czym różnią się fotoautotrofy od chemoautotrofów?
30. Jakie bakterie są zdolne do chemosyntezy?
31. Jakie typy oddychania występują u bakterii?
32. Jakie bakterie przeprowadzają fermentację mlekową?
33. Czym różni się fermentacja od oddychania beztlenowego?
34. Czym jest taksja?
35. Podaj przykłady taksji.
36. W jaki sposób bakterie rozmnażają się bezpłciowo?
37. Dlaczego rozmnażanie bezpłciowe prowadzi do jednorodności genetycznej?
38. Czym jest koniugacja?
39. Co to jest transformacja?
40. Na czym polega transdukcja?
41. Czym jest anabioza?
42. Czym różni się endospora od cysty?
43. Jak długo mogą przetrwać przetrwalniki bakterii?
44. Jakie cechy różnią archeowce od bakterii?
45. Czym jest warstwa S i u kogo występuje?
46. Jak archeowce przystosowały się do życia w gorących źródłach?
47. Jak działają archeowce halofilne?
48. W jaki sposób archeowce przystosowały się do życia w środowisku kwaśnym?
49. Jak działają antybiotyki?
50. Dlaczego nieprawidłowe stosowanie antybiotyków jest groźne?

Odpowiedzi

1. Bakterie występują powszechnie na całej Ziemi – w glebie, wodzie, powietrzu oraz na i w organizmach, dlatego są organizmami kosmopolitycznymi.
2. Występują w glebie, wodzie, powietrzu, na powierzchni i wewnątrz organizmów żywych.
3. Ponieważ pojedyncze bakterie mają mikrometryczne rozmiary, natomiast kolonie to duże skupiska komórek – widoczne jako plamki, np. na szalkach Petriego.
4. Kuliste, cylindryczne, spiralne i nieregularne.
5. Ziarenkowce, dwoinki, paciorkowce, gronkowce, pakietowce.
6. Laseczki tworzą przetrwalniki, a pałeczki nie.
7. Krętki, śrubowce, przecinkowce.
8. To bariera ochronna. Umożliwia wymianę substancji z otoczeniem oraz uczestniczy w procesach metabolicznych (np. łańcuch oddechowy).
9. Zbudowana z peptydoglikanu (mureiny), czasem także z kwasów tejchojowych (u bakterii Gram+).
10. Gram+ mają grubą ścianę z wieloma warstwami mureiny i kwasami tejchojowymi; Gram− mają cienką warstwę mureiny i dodatkową błonę zewnętrzną z lipopolisacharydem.
11. Metoda różnicująca bakterie ze względu na budowę ściany komórkowej – bakterie Gram+ barwią się na fioletowo, Gram− na różowo.
12. Fiolet krystaliczny, płyn Lugola, etanol, safranina.
13. Bo ich cienka ściana komórkowa nie zatrzymuje dużych kompleksów fiolet-jod.
14. Ułatwia adhezję, chroni przed fagocytozą i infekcją bakteriofagową.
15. Fimbrie to włókna białkowe służące do przyczepiania się, pilusy (fimbrie płciowe) biorą udział w koniugacji.
16. Wici zbudowane z flageliny umożliwiają aktywny ruch – napędzany przez gradient protonowy.
17. Kolista cząsteczka DNA zawierająca najważniejsze geny bakterii.
18. Plazmidy są mniejsze, nie zawierają genów niezbędnych do życia, ale np. geny oporności na antybiotyki.
19. To obszar cytozolu, w którym znajduje się genofor.
20. Rybosomy 70S – mniejsze niż 80S u komórek eukariotycznych.
21. Tylakoidy – pęcherzykowate struktury zawierające barwniki fotosyntetyczne.
22. Heterotroficzne (cudzożywne) i autotroficzne (samożywne).
23. Pasożyty, saprobionty, komensale, mutualiści.
24. W komensalizmie jedna strona czerpie korzyści, druga nie odnosi strat; w mutualizmie – obie strony zyskują.
25. Rozkładają martwą materię organiczną, często na drodze osmotrofii.
26. Bakterie wydzielają enzymy trawiące związki w otoczeniu, a następnie wchłaniają produkty trawienia.
27. Sinice, np. nostoc.
28. Fotosynteza bez wydzielania tlenu – np. z użyciem H₂S zamiast wody, produkt to siarka.
29. Fotoautotrofy używają światła jako źródła energii, a chemoautotrofy – energii chemicznej z utleniania związków nieorganicznych.
30. Np. bakterie nitryfikacyjne, takie jak Nitrosomonas.
31. Oddychanie tlenowe, oddychanie beztlenowe, fermentacja.
32. Lactobacillus.
33. W fermentacji końcowym akceptorem elektronów jest związek organiczny, w oddychaniu – związek nieorganiczny.
34. Ukierunkowany ruch w odpowiedzi na bodziec (np. światło, temperatura, chemikalia).
35. Fototaksja, chemotaksja, termotaksja.
36. Głównie przez podział komórki; rzadziej przez pączkowanie lub fragmentację kolonii.
37. Bo potomstwo jest identyczne genetycznie, co ogranicza zmienność.
38. Przekazanie fragmentu DNA (najczęściej plazmidu) przez fimbrie płciowe.
39. Pobieranie wolnego DNA z otoczenia.
40. Przenoszenie DNA między bakteriami przez bakteriofaga.
41. Stan spoczynkowy umożliwiający przetrwanie niekorzystnych warunków środowiskowych.
42. Endospora powstaje wewnątrz komórki, jest bardzo odporna; cysta – przez odwodnienie i wzmocnienie ściany.
43. Nawet kilkadziesiąt lat.
44. Nie zawierają mureiny, mają histony, introny, lipidy eterowe w błonie.
45. Białkowa warstwa ochronna – u wielu archeowców i bakterii.
46. Produkują stabilne białka i lipidy odporne na wysoką temperaturę.
47. Utrzymują wysokie stężenie jonów osmotycznych (np. K⁺) w komórce.
48. Wypompowują nadmiar H⁺ z cytoplazmy, podnosząc jej pH.
49. Uszkadzają specyficzne struktury bakteryjne: ścianę, błonę, rybosomy, enzymy.
50. Prowadzi do rozwoju opornych szczepów i utrudnia leczenie infekcji.