Pytania
- Wyjaśnij biologiczne znaczenie ruchu u zwierząt.
- Wymień i krótko scharakteryzuj dwa główne typy ruchu u zwierząt.
- Podaj przykład organizmu wykonującego ruch rzęskowy i wyjaśnij jego znaczenie.
- Jakie komórki odpowiadają za ruch u parzydełkowców i czym różnią się od typowych komórek mięśniowych?
- Czym jest szkielet hydrauliczny i u jakich zwierząt występuje?
- Podaj przykład zwierzęcia, u którego ruch odbywa się dzięki ciśnieniu hydrostatycznemu.
- Wymień różnice między szkieletem zewnętrznym a wewnętrznym u zwierząt.
- Podaj przykłady rodzajów ruchu lokomotorycznego u zwierząt.
- Jakie przystosowania umożliwiają skuteczne poruszanie się w wodzie?
- Czym różni się sposób poruszania ryb i ssaków wodnych za pomocą ogona?
- W jaki sposób porusza się rozwielitka i jaka struktura jej w tym pomaga?
- Na czym polega ruch odrzutowy i u jakich grup zwierząt występuje?
- W jaki sposób pełzają ślimaki wodne i płazińce?
- Wymień formy ruchu u zwierząt lądowych.
- Podaj przykłady zwierząt skaczących i ich przystosowania do tego typu ruchu.
- W jaki sposób poruszają się węże?
- Porównaj lot czynny i bierny – pod względem mechanizmu i zapotrzebowania energetycznego.
- Podaj przykład gada, płaza i ssaka zdolnego do lotu biernego oraz ich przystosowania.
Odpowiedzi
- Ruch umożliwia zdobywanie pokarmu, ucieczkę przed drapieżnikiem, poszukiwanie partnera oraz eksplorację środowiska, co zwiększa szanse przeżycia i rozmnażania.
- Dwa główne typy ruchu to:
- Ruch rzęskowy – polega na poruszaniu się za pomocą rzęsek lub wici, występuje głównie u protistów.
- Ruch mięśniowy – polega na skurczach komórek mięśniowych, umożliwiających ruch całego ciała lub jego części.
- Pantofelek – jego powierzchnię pokrywają liczne rzęski, których ruchy umożliwiają przemieszczanie się i zdobywanie pokarmu.
- U parzydełkowców ruch umożliwiają komórki nabłonkowo-mięśniowe, które łączą funkcję ochronną i kurczliwą. Różnią się od typowych komórek mięśniowych budową – mają uproszczoną strukturę.
- Szkielet hydrauliczny to układ, w którym płyn wypełniający jamę ciała oraz mięśnie gładkie umożliwiają ruch przez zmianę ciśnienia hydrostatycznego. Występuje u płazińców, nicieni, pierścienic i mięczaków.
- Dżdżownica – wykorzystuje skurcze mięśni i przemieszczanie płynu w jamie ciała do wykonywania ruchów pełzających.
- Szkielet zewnętrzny (np. u stawonogów) pokrywa ciało od zewnątrz i chroni je, ale ogranicza wzrost.
- Szkielet wewnętrzny (np. u kręgowców) znajduje się wewnątrz ciała i rośnie wraz z organizmem.
- Rodzaje ruchu lokomotorycznego: pełzanie, kroczenie, skakanie, pływanie, latanie.
- Przystosowania do życia w wodzie: opływowy kształt ciała, obecność płetw lub odnóży pływnych, umięśniony ogon do napędu, redukcja oporu wody.
-
- Ryby poruszają ogonem w poziomie.
- Ssaki wodne (np. delfiny) wykonują ruchy ogonem w pionie.
- Rozwielitka porusza się skokami za pomocą czułków.
- Ruch odrzutowy polega na wyrzucaniu wody z ciała, co powoduje przemieszczenie się w przeciwnym kierunku. Występuje u meduz i głowonogów.
-
- Płazińce i nicienie pełzają dzięki skurczom mięśni w worku powłokowo-mięśniowym.
- Ślimaki wodne pełzają dzięki umięśnionej nodze.
- Formy ruchu lądowego: chodzenie, bieganie, skakanie, pełzanie.
-
- Pasikoniki i skoczki – przekształcone odnóża w odnóża skoczne.
- Kangury – silnie rozwinięte kończyny tylne.
- Węże pełzają dzięki skurczom mięśni połączonych z żebrami, przesuwając ciało po podłożu.
-
- Lot czynny – wymaga energii i aktywności skrzydeł; wykonują go ptaki, nietoperze, owady.
- Lot bierny – odbywa się bez aktywnego machania skrzydłami; nie wymaga energii.
-
- Gad: jaszczurka z rodzaju Draco – płaty skóry przyczepione do żeber.
- Płaz: żaba latająca – błony między palcami.
- Ssak: latawiec – skórny fałd od szyi po ogon.
Subskrybuj nasz kurs online, aby uzyskać dostęp do pełnej treści lekcji.
Jeśli jeszcze nie potrzebujesz subskrypcji, sprawdź koniecznie nasze przykładowe lekcje dostępne zupełnie za darmo!