Pytania powtórkowe do lekcji “Oddychanie i krążenie u zwierząt”

1. Na czym polega różnica między oddychaniem komórkowym a wymianą gazową?
2. Dlaczego wentylacji płuc nie należy mylić z oddychaniem?
3. Jakie warunki muszą być spełnione, aby doszło do efektywnej dyfuzji gazów oddechowych?
4. Jakie narządy wymiany gazowej występują u gąbek i parzydełkowców?
5. Jak działa mechanizm przeciwprądowy u ryb?
6. Jakie są główne różnice w budowie płuc u płazów, gadów i ssaków?
7. Na czym polega podwójne oddychanie u ptaków?
8. Czym różni się układ krwionośny otwarty od zamkniętego?
9. Które barwniki oddechowe występują u bezkręgowców?
10. Jakie są cechy układu krwionośnego ryb?
11. Dlaczego płazy oddychają także przez skórę?
12. Dlaczego pierścienice mają układ krwionośny zamknięty?
13. Jaki mięsień odpowiada za wentylację płuc u ssaków?
14. Czym różnią się tchawki od płucotchawki?
15. Jakie są cechy skrzeli wewnętrznych i zewnętrznych?
16. Jakie zwierzęta przeprowadzają wymianę gazową przez całą powierzchnię ciała?
17. Dlaczego dyfuzja gazów oddechowych nie wymaga nakładu energii?
18. Dlaczego zwierzęta przeprowadzające wymianę gazową przez skórę żyją w środowisku wilgotnym?
19. Dlaczego rekiny muszą pływać pod prąd?
20. Jak działa wentylacja płuc u gadów?
21. Dlaczego ptaki osiągają najwyższą wydajność wymiany gazowej?
22. Z czego wynika wysoka efektywność płuc ssaków?
23. Jakie są trzy główne rodzaje naczyń krwionośnych?
24. Dlaczego organizmy o dużej aktywności potrzebują wydajnego krążenia?
25. Jakie są funkcje układu krążenia?
26. Jakie płyny ustrojowe występują u zwierząt?
27. Jaka jest funkcja barwników oddechowych?
28. Czym różni się hemolimfa od krwi?
29. Jakie barwniki oddechowe występują u pierścienic?
30. U jakich zwierząt nie występują barwniki oddechowe i dlaczego?
31. Jakie elementy budowy serca ryb pełnią funkcje pomocnicze?
32. Jakie są cechy układu krążenia płazów?
33. Czym różni się układ krwionośny gadów od płazów?
34. Jakie znaczenie ma przegroda w sercu gadów?
35. Dlaczego serce ptaków i ssaków jest najdoskonalsze?
36. Jakie znaczenie ma całkowity rozdział krwi utlenowanej i odtlenowanej?
37. Jakie są dwa główne obiegi krwi w organizmach kręgowców?
38. Czym różni się lewy i prawy łuk aorty u ptaków i ssaków?
39. Dlaczego organizmy o wysokim metabolizmie muszą mieć wydajny układ oddechowy i krwionośny?
40. Jakie znaczenie ma wysoka powierzchnia wymiany gazowej u ssaków?
41. Dlaczego gady nie oddychają przez skórę jak płazy?
42. Jakie są etapy wentylacji płuc u ptaków?
43. Jak działa mechanizm wymiany gazowej u larw płazów?
44. Jakie znaczenie ma obecność pęcherzyków płucnych u ssaków?
45. Jakie czynniki wpływają na tempo dyfuzji gazów oddechowych?
46. Jakie narządy wymiany gazowej występują u mięczaków?
47. Na czym polega budowa układu tchawek u owadów?
48. Jakie narządy wymiany gazowej występują u skorupiaków?
49. Czym różni się wentylacja płuc ptaków od ssaków?
50. Dlaczego płucotchawki są mniej wydajne niż tchawki?
51. Jakie są cechy układu krwionośnego ssaków?
52. Dlaczego ciśnienie krwi w układzie zamkniętym jest wyższe?
53. Dlaczego hemoglobina jest najczęściej występującym barwnikiem oddechowym?
54. Jakie są zalety obecności przepony u ssaków?
55. Dlaczego płazy nie mają klatki piersiowej?
56. Czym różni się wentylacja u płazów od wentylacji u ssaków?
57. Jakie funkcje pełnią worki powietrzne u ptaków?
58. Czym charakteryzują się płuca ptaków?
59. Dlaczego larwy płazów i ryby mają podobne mechanizmy oddychania?
60. Dlaczego mechanizm przeciwprądowy zwiększa wydajność pobierania tlenu?
61. Jakie narządy wspomagają ruch hemolimfy u bezkręgowców?
62. W jaki sposób krew transportuje CO₂?
63. Czym różni się krew utlenowana od utlenionej?
64. Dlaczego gradient stężeń gazów jest konieczny dla dyfuzji?
65. Jakie przystosowania do wymiany gazowej mają płazy?

Odpowiedzi

1. Oddychanie komórkowe to proces zachodzący w mitochondriach, gdzie z glukozy powstaje ATP. Wymiana gazowa to przekazywanie tlenu i CO₂ między organizmem a środowiskiem.
2. Wentylacja płuc to mechaniczny proces wymiany powietrza w płucach, a oddychanie to proces metaboliczny.
3. Potrzebna jest duża powierzchnia, różnica ciśnień parcjalnych i wilgotność powierzchni wymiany.
4. Wymiana gazowa zachodzi u nich całą powierzchnią ciała, na drodze dyfuzji.
5. Woda i krew płyną w przeciwnych kierunkach, co utrzymuje stały gradient ciśnień tlenu.
6. Płazy – cienkościenne worki; gady – płuca gąbczaste; ssaki – płuca pęcherzykowate.
7. Powietrze przepływa przez płuca podczas wdechu i wydechu dzięki workom powietrznym.
8. W układzie otwartym hemolimfa wypływa z naczyń, w zamkniętym krew krąży tylko w naczyniach.
9. Hemocyjanina, hemoerytryna, chlorokruoryna – u bezkręgowców; brak u owadów.
10. Ryby mają 1 przedsionek, 1 komorę, 1 obieg krwi i skrzela do wymiany gazowej.
11. Bo płuca są niewydajne, a skóra dobrze ukrwiona i wilgotna.
12. Segmentacja ciała uniemożliwia efektywne działanie układu otwartego.
13. Przepona, wspomagana przez mięśnie międzyżebrowe, umożliwia wentylację płuc.
14. Tchawki transportują gaz bezpośrednio, płucotchawki – przez hemolimfę.
15. Wewnętrzne – ukryte w jamach; zewnętrzne – wystające poza ciało.
16. Gąbki, parzydełkowce, płazińce, nicienie, pierścienice.
17. Bo gazy dyfundują zgodnie z gradientem, więc nie trzeba energii.
18. Wilgoć umożliwia rozpuszczenie gazów i ich transport przez powierzchnię ciała.
19. Brak pokryw skrzelowych wymusza ciągły ruch przez wodę dla przepływu.
20. Dzięki mięśniom międzyżebrowym, bo gady mają klatkę piersiową.
21. Dzięki sztywnym płucom, workom powietrznym i ciągłemu przepływowi powietrza.
22. Dzięki pęcherzykom płucnym – ogromna powierzchnia wymiany gazowej.
23. Tętnice, żyły i naczynia włosowate.
24. Bo potrzebują szybkiego transportu tlenu, składników odżywczych i hormonów.
25. Transportują substancje odżywcze, gazy, hormony, metabolity i komórki odpornościowe.
26. Krew, limfa, hemolimfa, płyn tkankowy.
27. Wiążą tlen i CO₂ w sposób nietrwały i odwracalny.
28. Hemolimfa krąży nie tylko w naczyniach, ale też w jamie ciała.
29. Hemoglobina, hemoerytryna, chlorokruoryna – zależnie od grupy.
30. Owady – bo mają tchawki, które doprowadzają tlen bezpośrednio.
31. Zatoka żylna, stożek tętniczy – regulują przepływ krwi.
32. Serce: 2 przedsionki, 1 komora, krew się miesza.
33. U gadów przegroda w komorze, lepsze oddzielenie krwi.
34. Zmniejsza mieszanie się krwi, zwiększa efektywność.
35. Bo mają pełne przegrody – brak mieszania się krwi.
36. Efektywny transport tlenu, większa wydajność gazowa.
37. Mały (płucny) i duży (systemowy) obieg.
38. Ptaki – prawy łuk aorty, ssaki – lewy.
39. Bo muszą szybko dostarczać tlen i usuwać CO₂.
40. Zwiększa ilość tlenu pobieranego w jednostce czasu.
41. Bo skóra gadów jest zrogowaciała i sucha.
42. Wdech: powietrze do worków tylnych i płuc. Wydech: powietrze z worków tylnych przez płuca.
43. Przez skrzela, podobnie jak u ryb.
44. Zwiększają powierzchnię, efektywna wymiana.
45. Powierzchnia, gradient ciśnień, wilgotność, grubość bariery.
46. Wodne – skrzela, lądowe – płuca.
47. Rurki zakończone tracheolami, powietrze wchodzi przez przetchlinki.
48. Skrzela – wewnętrzne lub zewnętrzne.
49. Ptaki – ciągły przepływ, ssaki – tylko przy wdechu.
50. Bo nie doprowadzają tlenu bezpośrednio do komórek.
51. Dwa przedsionki i dwie komory, pełne oddzielenie krwi.
52. Bo krew nie wypływa do jam, tylko krąży pod ciśnieniem.
53. Bo efektywnie wiąże tlen, jest zawarta w erytrocytach.
54. Umożliwia skuteczną wentylację i duży przepływ powietrza.
55. Bo są zbyt prymitywne anatomicznie, brak struktury klatki.
56. U płazów – ruchy dna jamy gębowej, u ssaków – przepona.
57. Magazynują powietrze, kierują je przez płuca podczas wydechu.
58. Sztywne, nie zmieniają objętości, rurkowate.
59. Bo oddychają skrzelami, w środowisku wodnym.
60. Utrzymuje różnicę ciśnień na całej powierzchni skrzeli.
61. Serce, mięśnie ciała, skurcze pomagają w ruchu płynów.
62. Głównie jako jony HCO₃⁻ i w osoczu, częściowo związany z hemoglobiną.
63. Utlenowana – połączona z tlenem, utlenowana – chemicznie zredukowana (błędny termin!).
64. Bo bez gradientu gazy nie dyfundują – proces się zatrzymuje.
65. Skóra cienka, dobrze ukrwiona i wilgotna, obecność gruczołów śluzowych.