Pytania powtórkowe z lekcji “Budowa atomu”

W tej probówce czeka Cię aktywna powtórka wszystkich najważniejszych informacji, które powinieneś zapamiętać z lekcji pt. “Budowa atomu”. Odpowiedz na poniższe pytania pisemnie, a następnie sprawdź swoje odpowiedzi. Jeśli popełniłeś błąd w jakimś pytaniu, koniecznie zanotuj go w swoim zeszycie błędów. Powodzenia! 🙂

Pytania

1. Czym są atomy?
2. Jakie cząstki tworzą atom? Które z nich wchodzą w skład jądra atomowego?
3. Czym są nukleony?
4. Co to jest chmura elektronowa i dlaczego tak się nazywa?
5. Jakie są proporcje rozmiarów jądra atomowego względem całego atomu?
6. Jakie są proporcje między masą elektronu, protonu i neutronu?
7. Czym jest unit i jakie ma znaczenie w chemii?
8. Dlaczego elektrony nie są widoczne jako punkty w przestrzeni?
9. Czym jest pierwiastek chemiczny?
10. Czym jest liczba atomowa?
11. Co określa liczba atomowa w jonach?
12. Czym jest liczba masowa?
13. Czym różni się liczba masowa od masy atomowej?
14. Czym są izotopy?
15. Co to są cząstki subatomowe i jaki mają ładunek?
16. Dlaczego atomy są elektrycznie obojętne?
17. Jakie pierwiastki występują w naturze w postaci cząsteczek homoatomowych dwuatomowych?
18. Czym jest związek chemiczny?
19. Co oznacza symbol Z i gdzie go zapisujemy?
20. Czym różnią się cząsteczki homoatomowe od cząsteczek związków chemicznych?
21. Czym różnią się cząstki subatomowe od cząstek elementarnych?
22. Jaka jest liczba masowa i liczba atomowa protonu?
23. Jaka jest liczba masowa i liczba atomowa neutronu?
24. Jaka jest liczba masowa i liczba atomowa elektronu?
25. Czym różni się liczba masowa od liczby atomowej?
26. Jak obliczyć liczbę neutronów w atomie?
27. Czym jest średnia masa atomowa w układzie okresowym i jak należy ją traktować?
28. Dlaczego liczba masowa jest liczbą całkowitą?
29. Skąd wiemy jaka jest liczba powłok elektronowych w atomie danego pierwiastka?
30. Skąd wiemy jaka jest liczba elektronów walencyjnych w atomie danego pierwiastka?
31. Co to są elektrony walencyjne i gdzie się znajdują?
32. Co to jest powłoka walencyjna?
33. Jak obliczyć maksymalną pojemność powłoki elektronowej?
34. Czym jest rdzeń atomowy?
35. Jakie cząstki nie wchodzą w skład rdzenia atomowego?
36. Czym są jony i jak powstają?
37. Co to jest kation i jak go rozpoznać?
38. Co to jest anion i jak go rozpoznać?
39. Jak powstają kationy, a jak aniony?
40. Dlaczego sód tworzy kation o ładunku +1?
41. Dlaczego chlor tworzy anion o ładunku -1?
42. Jakie pierwiastki najczęściej tworzą kationy, a jakie aniony?
43. Na czym polega reguła oktetu i dubletu?
44. Dlaczego gazy szlachetne są bierne chemicznie?
45. Czym różnią się jony proste od jonów złożonych?
46. Jak liczba protonów, neutronów i elektronów w atomie zmienia się po utworzeniu jonu?

Odpowiedzi

1. Atomy to podstawowe jednostki materii, z których zbudowane jest wszystko, co nas otacza, w tym powietrze, przedmioty codziennego użytku i nawet ciało człowieka. Są one fundamentem wszelkich przemian chemicznych.
2. Atomy składają się z protonów, neutronów i elektronów. Protony i neutrony tworzą jądro atomowe, natomiast elektrony poruszają się wokół jądra na powłokach elektronowych.
3. Nukleony to składniki jądra atomowego, czyli protony i neutrony.
4. Chmura elektronowa to obszar wokół jądra atomowego, w którym poruszają się elektrony. Nazwa pochodzi stąd, że elektrony przemieszczają się z ogromną prędkością, co sprawia, że wyglądają, jakby były w wielu miejscach jednocześnie, tworząc coś na kształt “chmury”.
5. Jądro atomowe jest niezwykle małe w porównaniu do całego atomu. Dla zobrazowania: jeśli atom byłby wielkości stadionu olimpijskiego, jądro miałoby rozmiar monety pięciozłotowej położonej na środku boiska.
6. Masa elektronu jest znacznie mniejsza od masy protonu i neutronu. Niemal cała masa atomu jest zgromadzona w jądrze atomowym.
7. Unit to jednostka masy atomowej wynosząca 1,66 x 10⁻²⁷ kilograma. Służy do wyrażania m. in. mas atomów i cząstek elementarnych, jak protony, neutrony i elektrony.
8. Elektrony poruszają się z ogromną prędkością (ok. 2200 km/s), co powoduje, że są obecne w wielu miejscach naraz w bardzo krótkim czasie, co daje wrażenie chmury elektronowej wokół jądra atomowego.
9. Pierwiastek chemiczny to substancja złożona z atomów o tej samej liczbie protonów w jądrze atomowym.
10. Liczba atomowa (Z) to liczba protonów w jądrze atomowym danego pierwiastka. W obojętnym atomie liczba atomowa jest równa liczbie elektronów.
11. W jonach liczba atomowa określa liczbę protonów, ale nie liczba elektronów, ponieważ jony mają nadmiar (aniony) lub niedobór (kationy) elektronów.
12. Liczba masowa (A) to suma liczby protonów i neutronów w jądrze atomowym. Określa łączną liczbę nukleonów w atomie.
13. Liczba masowa to suma protonów i neutronów, natomiast masa atomowa to średnia masa atomu, uwzględniająca różne izotopy pierwiastka.
14. Izotopy to odmiany tego samego pierwiastka, które różnią się liczbą neutronów, a tym samym liczbą masową, ale mają taką samą liczbę protonów.
15. Protony mają ładunek dodatni, neutrony są obojętne, a elektrony mają ładunek ujemny.
16. Atomy są elektrycznie obojętne, ponieważ liczba protonów (cząstki o ładunku dodatnim) jest równa liczbie elektronów (cząstek o ładunku ujemnym), co sprawia, że sumaryczny ładunek obojętnego atomu wynosi 0.
17. Pierwiastki występujące w postaci cząsteczek homoatomowych dwuatomowych to wodór (H₂), azot (N₂), tlen (O₂), fluor (F₂), chlor (Cl₂), brom (Br₂) i jod (I₂).
18. Związek chemiczny to substancja zbudowana z przynajmniej dwóch różnych pierwiastków.
19. Symbol Z oznacza liczbę atomową, czyli liczbę protonów w jądrze atomowym. Zapisujemy go na dole po lewej stronie przed symbolem pierwiastka.
20. Cząsteczki homoatomowe są zbudowane z atomów jednego pierwiastka (np. O₂), natomiast cząsteczki związków chemicznych składają się z atomów różnych pierwiastków (np. H₂O).
21. Cząstki subatomowe to cząstki mniejsze od atomu, są to m. in. protony, neutrony i elektrony. Natomiast cząstki elementarne to cząstki niepodzielne – w atomie np. są nimi elektrony, ale protonów i neutronów już nie zalicza się do tej grupy.
22. Liczba masowa protonu wynosi 1, a liczba atomowa 1.
23. Liczba masowa neutronu wynosi 1, a liczba atomowa 0.
24. Liczba masowa elektronu wynosi 0, a liczba atomowa -1
25. Liczba masowa to suma protonów i neutronów, liczba atomowa to liczba protonów.
26. Liczbę neutronów oblicza się, odejmując liczbę atomową od liczby masowej.
27. Średnia masa atomowa, którą znajdziemy w układzie okresowym to średnia ważona mas wszystkich izotopów danego pierwiastka występujących naturalnie w przyrodzie. Jest to średnia masa atomu danego pierwiastka.
28. Liczba masowa jest liczbą całkowitą, ponieważ opisuje sumę protonów i neutronów, a przecież nie możemy mieć niecałkowitą liczbę protonów czy neutronów.
29. Liczbę powłok elektronowych określamy na podstawie położenia danego pierwiastka w okresie.
30. Liczbę elektronów walencyjnych można określić na podstawie numeru grupy, w której znajduje się pierwiastek. Grupy to pionowe kolumny w układzie okresowym. Dla pierwiastków grup 1-12 l. e.w. jest równa numerowi grupy, a w grupach 13-18 od numeru grupy należy odjąć10.
31. Elektrony walencyjne to elektrony mogące brać udział w tworzeniu wiązań chemicznych. Znajdują się one na ostatniej (pierwiastki z grup 1-2 i 13-18) lub ostatniej i przedostatniej (pierwiastki z grup 3-12) powłoce w atomie.
32. Powłoka walencyjna to powłoka, na której znajdują się elektrony walencyjne.
33. Maksymalną pojemność powłoki elektronowej obliczamy za pomocą wzoru 2n², gdzie n to numer powłoki. Na przykład pierwsza powłoka mieści maksymalnie 2 elektrony, druga 8, trzecia 18 itd.
34. Rdzeń atomowy to atom pozbawiony elektronów walencyjnych. W skład rdzenia atomowego wchodzą protony i neutrony oraz elektrony niewalencyjne.
35. W skład rdzenia atomowego nie wchodzą elektrony walencyjne.
36. Jony to drobiny powstałe z atomów lub grup atomów, które utraciły lub przyjęły przynajmniej jeden elektron. Mają ładunek dodatni lub ujemny.
37. Kation to jon o ładunku dodatnim, który powstaje, gdy atom traci elektron/y. Rozpoznajemy go po dodatnim ładunku zapisanym w górnym rogu za symbolem pierwiastka (np. Na⁺).
38. Anion to jon o ładunku ujemnym, który powstaje, gdy atom przyjmuje elektron/y. Rozpoznajemy go po ujemnym ładunku zapisanym w górnym rogu za symbolem pierwiastka (np. Cl⁻).
39. Kationy tworzą się, gdy atom traci elektrony, w efekcie jest nadmiar protonów (np. Na⁺). Aniony powstają, gdy atom przyjmuje elektrony, w efekcie jest nadmiar elektronów (np. Cl⁻).
40. Sód (Na) tworzy kation o ładunku +1, ponieważ tracąc jeden elektron, uzyskuje stabilną konfigurację elektronową neonu.
41. Chlor (Cl) tworzy anion o ładunku -1, ponieważ przyjmując jeden elektron, uzyskuje stabilną konfigurację elektronową argonu.
42. Pierwiastki z grup 1-12 najczęściej tworzą kationy, ponieważ łatwiej tracą elektrony. Pierwiastki z grup 13-17 tworzą głównie aniony, ponieważ łatwiej przyjmują elektrony.
43. Reguła oktetu i dubletu to zasada, według której pierwiastki dążą do uzyskania 8 (oktet) lub 2 (dublet) elektronów na ostatniej powłoce, aby osiągnąć stabilną konfigurację elektronową gazów szlachetnych.
44. Gazy szlachetne są bierne chemicznie, ponieważ mają stabilną konfigurację elektronową.
45. Jony proste to jony powstałe z pojedynczych atomów, które tracą lub przyjmują elektrony. Jony złożone to jony składające się z co najmniej dwóch różnych pierwiastków. Ładunek jonów prostych dotyczy całej grupy atomów.
46. Liczba protonów i neutronów w jonie jest taka sama jak w obojętnym atomie. Zmienia się tylko liczba elektronów – atomy tracą lub przyjmują elektrony, tworząc jony.