Pytania powtórkowe do lekcji “Związki kompleksowe”

<

Oto pytania, na które powinieneś/aś umieć odpowiedzieć po opanowaniu lekcji “Związki kompleksowe”. Zapisz odpowiedzi na poniższe pytania w zeszycie, a następnie sprawdź swoje odpowiedzi z odpowiedziami zamieszczonymi poniżej. Pytania, na które nie znałeś/aś odpowiedzi zaznacz do powtórki i wróć do nich następnego dnia. Powodzenia! 🙂

Pytania

1. Czym są związki kompleksowe?
2. Czym są ligandy?
3. Czym jest atom centralny?
4. Czym jest liczba koordynacji i jak się ją wyznacza?
5. Jak się tworzy nazwy związków kompleksowych?
6. Jakie znasz ligandy anionowe? Podaj ich wzory i nazwy.
7. Jakie znasz ligandy obojętne? Podaj ich wzory i nazwy.
8. Dlaczego związki kompleksowe nazywa się także związkami koordynacyjnymi?

Odpowiedzi

1. Związki kompleksowe to związki chemiczne składające się z centralnego jonu metalu (atomu centralnego) otoczonego przez ligandy, które dostarczają pary elektronowe, tworząc wiązania koordynacyjne z atomem centralnym.
2. Ligandy to cząsteczki lub jony, które wiążą się z atomem centralnym w związku kompleksowym, dostarczając pary elektronowe do utworzenia wiązań koordynacyjnych. W teorii Lewisa są zasadami – donorami par elektronowych. Aby dana drobina mogła być ligandem musi posiadać przynajmniej jedną wolną parę elektronową.
3. Atom centralny to zazwyczaj jon metalu, który jest głównym składnikiem związku kompleksowego. Atom ten przyjmuje pary elektronowe od ligandów, tworząc wiązania koordynacyjne. Zazwyczaj jest to metal z bloku d, ponieważ są one kwasami Lewisa – są akceptorami par elektronowych.
4. Liczba koordynacji to liczba wiązań koordynacyjnych między atomem centralnym a ligandami. Wyznacza się ją, licząc wszystkie wiązania koordynacyjne utworzone przez ligandy z atomem centralnym. Na przykład, jeśli atom centralny jest otoczony czterema ligandami, z których każdy tworzą jedno wiązanie koordynacyjne, liczba koordynacji wynosi 4. Jednak niektóre ligandy, takie jak etylenodiamina, mogą tworzyć dwa wiązania koordynacyjne z atomem centralnym (są to ligandy dwuzębne). W takich przypadkach liczbę koordynacji określa się na podstawie liczby utworzonych wiązań koordynacyjnych, a nie na podstawie liczby samych ligandów.
5. Nazewnictwo związków kompleksowych polega na wymienieniu ligandów przed atomem centralnym. Ligandy anionowe otrzymują końcówkę „-o” (np. chloro, cyjano), a ligandy obojętne zazwyczaj zachowują swoją nazwę (np. amoniak jako amina). Liczba ligandów jest oznaczona przedrostkami: di-, tri-, tetra-, itp. Następnie podaje się nazwę metalu z liczbą koordynacji i stopniem utlenienia atomu centralnego w nawiasie.
6. Przykłady ligandów anionowych:

   • Cl⁻: chloro
   • CN⁻: cyjano
   • OH⁻: hydrokso
   • NO₂⁻​: nitro

7. Przykłady ligandów obojętnych:

   • H₂O: akwa
   • NH₃​: amina
   • CO: karbonyl
   • NO: nitrozyl

8. Związki kompleksowe są także nazywane związkami koordynacyjnymi, ponieważ wiązania między atomem centralnym a ligandami są typu koordynacyjnego.