Pytania powtórkowe do lekcji “Mszaki”

1. Jakie pokolenie dominuje w cyklu życiowym mszaków?
2. Czym różni się gametofit od sporofitu u mchów pod względem funkcjonalnym i strukturalnym?
3. Wyjaśnij, dlaczego mszaki są organizmami pionierskimi.
4. Dlaczego mszaki rosną głównie w miejscach wilgotnych?
5. Dlaczego mszaki nie są zaliczane do roślin naczyniowych?
6. Jakie funkcje pełnią chwytniki u mchów i dlaczego nie są korzeniami?
7. Czym są hydroidy i leptoidy? Podaj ich funkcję i rozmieszczenie.
8. Wyjaśnij pojęcie analogii ewolucyjnej na przykładzie mchów.
9. Wymień i scharakteryzuj elementy budowy sporofitu mchów.
10. Czym jest czepek i jakie jest jego pochodzenie genetyczne?
11. Co to są asymilatory i u których mchów występują?
12. Wyjaśnij, dlaczego torfowce nie posiadają chwytników i jakie mają przystosowania do środowiska torfowisk.
13. Na czym polega rozmnażanie bezpłciowe u mszaków? Podaj przykłady.
14. Co to są rodnie i plemnie? Gdzie się znajdują i co w nich powstaje?
15. Czym różni się roślina jednopienna od dwupiennej? Podaj przykład mszaka dwupiennego.
16. Jakie warunki są konieczne do zapłodnienia u mchów?
17. Co to jest chemotaksja dodatnia i jaka substancja ją wywołuje u mchów?
18. Gdzie i jak powstają zarodniki u mchów?
19. Jaką rolę pełni ozębnia i na czym polega jej działanie?
20. Jakie znaczenie ekologiczne mają mszaki? Wymień przynajmniej trzy funkcje.
21. Czym jest torf, jak powstaje i do czego jest wykorzystywany przez człowieka?
22. Co wyróżnia glewiki spośród innych mszaków?
23. Podaj przykład struktury świadczącej o samożywności sporofitu u glewików.
24. Dlaczego mszaki osiągają niewielkie rozmiary?
25. Jakie znaczenie mają mchy dla gospodarki wodnej lasów?

Odpowiedzi

1. Dominujące pokolenie u mszaków to gametofit (1n), czyli pokolenie płciowe.
2. Gametofit jest samodzielny, wieloletni i przeprowadza fotosyntezę. Sporofit jest krótkotrwały, zależny od gametofitu i często niezdolny do fotosyntezy.
3. Są pionierami, ponieważ zasiedlają środowiska ubogie, nieporośnięte przez inne rośliny – np. nagie skały, mury.
4. Zapłodnienie wymaga obecności wody, ponieważ plemniki muszą przepłynąć do komórek jajowych.
5. Brak tkanki przewodzącej (drewna i łyka) wyklucza je z roślin naczyniowych.
6. Chwytniki mocują roślinę do podłoża, ale nie pobierają efektywnie wody – nie mają tkanek przewodzących, więc nie są korzeniami.
7. Hydroidy – transportują wodę; leptoidy – transportują asymilaty. Występują w łodyżce gametofitu niektórych mchów (np. płonników).
8. Przykład: chwytniki i korzenie pełnią podobne funkcje, ale mają różne pochodzenie – to analogia ewolucyjna.
9. Sporofit składa się ze stopy (łączenie z gametofitem), sety (łodyżkowata struktura) i zarodni (tworzy zarodniki).
10. Czepek (1n) to resztka rodni, która zostaje oderwana przez rosnący sporofit – pochodzi z gametofitu.
11. Asymilatory to rzędy komórek z przestworami – zwiększają powierzchnię wymiany gazowej. Obecne u płonników.
12. Brak chwytników u torfowców kompensowany jest przez gałązki, które umożliwiają wzrost i chłonięcie wody przez martwe komórki.
13. Rozmnażanie bezpłciowe zachodzi przez fragmentację lub rozmnóżki (np. u wątrobowców).
14. Rodnie – żeńskie gametangia z komórką jajową; plemnie – męskie gametangia z plemnikami. Znajdują się na gametoficie.
15. Jednopienna – plemnie i rodnie na jednym osobniku; dwupienna – na osobnych. Przykład: płonnik właściwy (dwupienny).
16. Potrzebna jest woda, ponieważ plemniki mają wici i muszą dopłynąć do komórki jajowej.
17. Chemotaksja dodatnia to przyciąganie plemników przez kwas jabłkowy wydzielany przez rodnie.
18. Zarodniki (mejospory) powstają w zarodni na drodze mejozy z tkanki zarodnikotwórczej (archesporialnej).
19. Ozębnia reguluje uwalnianie zarodników – ząbki reagują na wilgotność, otwierając lub zamykając zarodnię.
20. Mszaki: tworzą glebę, regulują bilans wodny, chronią przed erozją, stanowią siedlisko i pokarm.
21. Torf to produkt niecałkowitego rozkładu torfowców. Używany jako opał, dodatek do ziemi ogrodowej, w medycynie (borowina).
22. Glewiki mają zielony, samożywny sporofit, który jest bardziej niezależny niż u innych mszaków.
23. Obecność chloroplastów w sporoficie glewików wskazuje na fotosyntezę i częściową samodzielność.
24. Mszaki są niewielkie z powodu braku wydajnego systemu przewodzącego – nie mogą transportować wody na duże odległości.
25. Gęste darnie mchów magazynują wodę, ograniczają spływ, chronią glebę przed wysychaniem i erozją.