Pytania powtórkowe do lekcji “Ssaki”
Agnieszka 31 lipca 2025
Postęp lekcji
0% Ukończono
Pytania
- Jakie cechy budowy zewnętrznej są wspólne dla wszystkich ssaków?
- Jakie funkcje pełni skóra ssaków?
- Z jakich warstw zbudowana jest skóra ssaka i jakie są ich funkcje?
- Jakie gruczoły występują w skórze właściwej ssaków i jakie są ich funkcje?
- Czym różni się budowa skóry właściwej od naskórka u ssaków?
- Jakie są wytwory naskórka ssaków i jakie pełnią funkcje?
- Jakie rodzaje włosów wyróżniamy u ssaków i czym się one różnią?
- Na czym polega linienie i jakie ma znaczenie dla ssaków?
- Jakie przystosowania mają kończyny ssaków do różnych środowisk?
- Jakie przekształcenia kończyn występują u nietoperzy i delfinów?
- Jakie elementy wchodzą w skład szkieletu osiowego ssaka?
- Jak zbudowana jest czaszka ssaka i czym różni się od czaszki gadów?
- Czym są kłykcie potyliczne i jaką funkcję pełnią?
- Jakie funkcje pełnią dźwigacz i obrotnik u ssaków?
- Z jakich odcinków składa się kręgosłup ssaka?
- Jaką funkcję pełni klatka piersiowa u ssaków i jak jest zbudowana?
- Jak zbudowana jest obręcz barkowa ssaków i u których grup występują obojczyki?
- Jak zbudowana jest obręcz miednicowa ssaków i co się z nią dzieje u form wtórnie wodnych?
- Czym jest heterodontyzm i jakie zęby wyróżniamy u ssaków?
- Jakie funkcje pełnią poszczególne typy zębów ssaków?
- Czym różnią się zęby mleczne i stałe u ssaków?
- Jak zbudowany jest układ pokarmowy ssaków?
- Jakie przystosowania w budowie układu pokarmowego mają roślinożerne ssaki?
- Jak zbudowany jest żołądek przeżuwaczy?
- Jaką rolę pełni jelito ślepe u niektórych ssaków?
- Jakie są główne cechy układu krwionośnego ssaków?
- Jak zbudowane jest serce ssaków?
- Jaką funkcję pełni przegroda międzykomorowa w sercu ssaka?
- Czym różni się mały i duży obieg krwi u ssaków?
- Jakie przystosowania zwiększają efektywność transportu tlenu u ssaków?
- Jaką funkcję pełni brak jądra w erytrocytach ssaków?
- Jak zbudowany jest układ oddechowy ssaków?
- Jaką funkcję pełni nagłośnia i z czego jest zbudowana?
- Jak przebiega wymiana gazowa u ssaków?
- Jaką funkcję pełni przepona u ssaków?
- Jak dzielimy ssaki ze względu na sposób rozmnażania i rozwój zarodka?
- Jakie cechy charakteryzują stekowce?
- Jakie cechy są typowe dla torbaczy?
- Co wyróżnia łożyskowce spośród innych grup ssaków?
- Jakie przystosowania do życia w wodzie mają walenie?
- Jakie cechy adaptacyjne mają hipopotamy jako ssaki ziemnowodne?
- Jakie przystosowania mają krety jako ssaki podziemne?
- Jakie funkcje pełni sierść zajęcy?
- Jakie znaczenie ekologiczne i gospodarcze mają ssaki?
Odpowiedzi
- Wszystkie ssaki są stałocieplne, karmią młode mlekiem dzięki gruczołom mlekowym, mają włosy (choć czasem zredukowane), przeponę, trzy kosteczki słuchowe i heterodontyczne uzębienie.
- Skóra ssaków pełni funkcje: ochronną, termoregulacyjną, czuciową, barwnikową (produkcja melaniny), bierze udział w syntezie witaminy D3, a u niektórych tworzy struktury specjalne (np. torba lęgowa, błony lotne).
- Skóra ssaka zbudowana jest z:
- Naskórka – warstwa zewnętrzna, tworzy wytwory, ulega rogowaceniu.
- Skóry właściwej – zawiera naczynia, gruczoły, nerwy.
- Warstwy podskórnej – głównie tkanka tłuszczowa, pełni funkcje izolacyjną i energetyczną.
- W skórze właściwej znajdują się:
- Gruczoły łojowe – natłuszczają skórę i włosy.
- Gruczoły potowe – odpowiadają za termoregulację.
- Gruczoły zapachowe – służą do znakowania terenu.
- Gruczoły mlekowe – wydzielają mleko, służą do karmienia młodych.
- Naskórek składa się głównie z komórek ulegających rogowaceniu, tworzy wytwory (włosy, pazury). Skóra właściwa zawiera żywe komórki, naczynia i gruczoły.
- Wytwory naskórka to: włosy, pazury, paznokcie, kopyta, łuski, fiszbiny – pełnią funkcje ochronne, termoizolacyjne, dotykowe lub służą do zdobywania pokarmu.
-
- Włosy ościste – grube, sztywne, chronią przed urazami.
- Włosy wełniste – cienkie, miękkie, izolują termicznie.
- Wibrysy – włosy czuciowe, funkcja dotykowa.
- Linienie to wymiana włosów – może być ciągłe lub okresowe i umożliwia przystosowanie pokrywy ciała do warunków środowiska.
- Kończyny ssaków przystosowują się do środowiska:
- Skrzydła (nietoperze)
- Płetwy (walenie)
- Kończyny grzebne (krety)
- Kończyny skoczne (zające)
- U nietoperzy przednie kończyny przekształcone w skrzydła (wydłużone palce i błona skórna). U delfinów przednie kończyny → płetwy, tylne zanikły.
- Szkielet osiowy ssaka: czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa.
- Czaszka ssaka zbudowana jest z mózgoczaszki i trzewioczaszki, łączy się z kręgosłupem przez dwa kłykcie potyliczne, ma mniej kości niż gady (zrośnięcia).
- Kłykcie potyliczne umożliwiają ruchy potakujące głowy (góra–dół).
-
- Dźwigacz (atlas) – podtrzymuje czaszkę.
- Obrotnik (axis) – umożliwia obracanie głową (na boki).
- Kręgosłup: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy, ogonowy.
- Klatka piersiowa chroni serce i płuca, zbudowana z żeber, kręgów piersiowych i mostka.
- Obręcz barkowa: łopatki, czasem obojczyki – obecne u ssaków wykonujących ruchy przywodzenia i odwodzenia (np. człowiek, małpy).
- Obręcz miednicowa: kości biodrowe, łonowe, kulszowe, zrośnięte z kością krzyżową. U form wodnych (np. delfiny) – zredukowana.
- Heterodontyzm – zęby różnią się kształtem i funkcją. Wyróżniamy: siekacze, kły, przedtrzonowce, trzonowce.
-
- Siekacze – odcinanie kęsów.
- Kły – przytrzymywanie, zabijanie.
- Przedtrzonowce i trzonowce – rozdrabnianie pokarmu.
- Zęby mleczne – występują u młodych, są zastępowane przez zęby stałe.
- Układ pokarmowy ssaków: jama ustna, gardziel, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, odbyt/kloaka.
- Roślinożercy mają: długie jelita, wielokomorowy żołądek, symbiotyczne bakterie do trawienia celulozy.
- Żołądek przeżuwaczy: żwacz, czepiec, księgi, trawieniec.
- Jelito ślepe – zawiera bakterie symbiotyczne rozkładające celulozę.
- Ssaki mają zamknięty, dwuobiegowy układ krwionośny.
- Serce ssaka: czterojamowe – 2 przedsionki, 2 komory.
- Przegroda międzykomorowa zapobiega mieszaniu się krwi odtlenowanej i natlenowanej.
-
- Mały obieg – serce → płuca → serce.
- Duży obieg – serce → ciało → serce.
- Erytrocyty bez jądra, silnie rozwinięty układ krążenia, czterojamowe serce.
- Brak jądra w erytrocytach = więcej miejsca na hemoglobinę → lepszy transport tlenu.
- Układ oddechowy: jama nosowa, gardziel, krtań, tchawica, oskrzela, oskrzeliki, pęcherzyki płucne.
- Nagłośnia – z chrząstki, zamyka krtań przy połykaniu → chroni przed zachłyśnięciem.
- Wymiana gazowa zachodzi w pęcherzykach płucnych → duża powierzchnia, cienka ściana, otoczenie naczyniami.
- Przepona – mięsień oddzielający klatkę piersiową od jamy brzusznej, wspomaga wentylację płuc.
- Ssaki dzielą się na:
- Stekowce (jajorodne)
- Torbacze (żyworodne, bez łożyska)
- Łożyskowce (żyworodne z łożyskiem)
- Stekowce – jajorodne, kloaka, brak sutków, mleko zlizywane z powierzchni ciała (np. dziobak).
- Torbacze – krótkotrwała ciąża, brak łożyska, rozwój w torbie lęgowej (np. kangur, opos).
- Łożyskowce – mają łożysko, rozwój zarodka w macicy, najliczniejsza grupa ssaków.
- Walenie: ciało opływowe, płetwy, redukcja kończyn tylnych, płetwa ogonowa pozioma, oddychają płucami.
- Hipopotamy: oczy, uszy, nozdrza wysoko na głowie, życie w wodzie w dzień, na lądzie w nocy.
- Krety: łopatowate kończyny grzebne, brak małżowin usznych, wibrysy do orientacji w ciemności.
- Sierść zająca: kamuflaż (barwa sezonowa), termoregulacja, ochrona mechaniczna.
- Ssaki:
- Bioróżnorodność (roślinożercy, zapylacze).
- Regulacja populacji (drapieżniki).
- Hodowla (mięso, mleko, wełna).
- Zwierzęta domowe.
- Modele laboratoryjne.
- Wektory chorób (np. wścieklizna, bruceloza, toksoplazmoza).
G
Subskrybuj nasz kurs online, aby uzyskać dostęp do pełnej treści lekcji.
Jeśli jeszcze nie potrzebujesz subskrypcji, sprawdź koniecznie nasze przykładowe lekcje dostępne zupełnie za darmo!
Powiadom mnie o nowych komentarzach
Zaloguj się
Zaloguj się, aby komentować
0 Komentarze
oceniany