Pytania powtórkowe do lekcji “Stawonogi”

Pytania

1. Jakie zwierzęta zaliczamy do stawonogów i jakie cechy wspólne je łączą?
2. Jakie są trzy główne grupy stawonogów i czym się charakteryzują?
3. Co to jest miksocel i jak powstaje?
4. Czym jest kutykula i jakie funkcje pełni u stawonogów?
5. Na czym polega linienie u stawonogów i jaka jest jego rola?
6. Jakie hormony biorą udział w procesie linienia i jak działają?
7. Na czym polega metameria heteronomiczna u stawonogów?
8. Jakie są zasady poprawnego nazywania odnóży u stawonogów na maturze?
9. Z jakich części składa się układ pokarmowy stawonogów i jakie są jego funkcje?
10. Jak działa układ krwionośny stawonogów i co to jest hemolimfa?
11. Jakie narządy oddechowe występują u stawonogów i jak są dostosowane do środowiska?
12. Jak zbudowany jest układ nerwowy stawonogów?
13. Jakie typy narządów zmysłów mają stawonogi i jakie pełnią funkcje?
14. Jakie typy układów wydalniczych występują u stawonogów i co one wydalają?
15. Jak rozmnażają się stawonogi i czym różni się zapłodnienie od zaplemnienia?
16. Czym różni się rozwój prosty od złożonego u stawonogów?
17. Na czym polega przeobrażenie zupełne i niezupełne u owadów?
18. Jakie cechy morfologiczne wyróżniają owady, pajęczaki, skorupiaki i wije?
19. Jakie modyfikacje odnóży występują u owadów i do czego są przystosowane?
20. Jakie funkcje pełnią skrzydła owadów i jak różnią się między grupami?
21. Jakie znaczenie ekologiczne i gospodarcze mają stawonogi?
22. Jakie stawonogi są szkodnikami i jakie mogą być skutki ich obecności?
23. Jakie choroby mogą przenosić stawonogi i które gatunki są za to odpowiedzialne?

Odpowiedzi

1. Stawonogi to zwierzęta o członowanych odnóżach połączonych stawami. Mają kutykulę, segmentację ciała i są najliczniejszą grupą zwierząt na Ziemi.
2. Główne grupy stawonogów to: skorupiaki, szczękoczułkopodobne (pajęczaki) i tchawkowce (owady i wije).
3. Miksocel to jama ciała powstała z połączenia pierwotnej jamy ciała i celomy. Jest wypełniona hemolimfą.
4. Kutykula to zewnętrzny szkielet zbudowany z chityny, białek i lipidów. Chroni ciało, zapobiega utracie wody i pełni funkcję szkieletu zewnętrznego.
5. Linienie polega na zrzuceniu starej kutykuli. Umożliwia wzrost, który u stawonogów zachodzi skokowo.
6. Ekdyzon inicjuje linienie, PTTH aktywuje gruczoły produkujące ekdyzon, a hormon juwenilny utrzymuje formę larwalną.
7. Metameria heteronomiczna oznacza, że segmenty ciała są zróżnicowane – tworzą tagmy: głowę, tułów i odwłok.
8. Należy używać terminu odnóża lub nogi. Niedopuszczalne są formy nóżki i kończyny.
9. Układ pokarmowy składa się z: jelita przedniego, środkowego (trawienie enzymatyczne) i tylnego (wchłanianie wody).
10. Układ krwionośny otwarty – hemolimfa wypływa z naczyń do jamy ciała i wraca do serca z ostiami.
11. Stawonogi oddychają przez: tchawki, płucotchawki, skrzelotchawki, skrzela lub powierzchnię ciała.
12. Układ nerwowy tworzą: zwoje nad- i podprzełykowe, obręcz okołoprzełykowa, pnie nerwowe. U owadów mózg ma trzy części.
13. Stawonogi mają oczy złożone i proste, chemoreceptory na czułkach, mechanoreceptory w formie włosków.
14. Wydalają przez: cewki Malpighiego (lądowe) lub metanefrydia (wodne). Wydalają: kwas moczowy, guanina lub amoniak.
15. Większość rozmnaża się płciowo, są rozdzielnopłciowe, zapłodnienie: wewnętrzne (ląd) lub zewnętrzne (woda).
16. Rozwój prosty: młode przypominają dorosłe. Rozwój złożony: obecna jest larwa i u części poczwarka.
17. Przeobrażenie zupełne: larwa → poczwarka → imago (np. motyl). Niezupełne: larwa podobna do imago (np. modliszka).
18. Owady: głowa, tułów, odwłok, 3 pary odnóży, 1 para czułków. Pajęczaki: głowotułów i odwłok, 4 pary odnóży, brak czułków. Skorupiaki: głowotułów i odwłok, 5 par odnóży krocznych, 2 pary czułków. Wije: głowa i segmentowany tułów, wiele par odnóży.
19. Modyfikacje odnóży tułowiowych owadów: bieżne, skoczne, chwytne, grzebne, pływne, czepne.
20. Skrzydła owadów mogą być: błoniaste, pokrywowe (chrząszcze), przezmianki (muchy) lub mogą zanikać (pchły).
21. Stawonogi: rozkładają materię organiczną, zapylają rośliny, są pokarmem, tworzą produkty (miód, jedwab).
22. Szkodniki: szarańcza, stonka, bielinek, mole, kołatki, rozkruszki – niszczą uprawy, żywność, zabytki.
23. Choroby przenoszone: malaria (komary), bolerioza (kleszcze), tyfus (wesz).