Pytania powtórkowe do lekcji “Szkarłupnie”

Odpowiedzi

1. Szkarłupnie żyją wyłącznie w wodach słonych – występują w morzach i oceanach, zarówno przy brzegu, jak i w głębinach. Nie żyją w wodach słodkich.
2. Do szkarłupni zaliczamy: rozgwiazdy, liliowce, wężowidła, jeżowce i strzykwy.
3. Zwierzęta wtórouste to takie, u których pierwszy otwór zarodkowy staje się odbytem, a otwór gębowy powstaje później. Oprócz szkarłupni należą do nich także strunowce (np. człowiek).
4. Dorosłe szkarłupnie mają zazwyczaj symetrię promienistą, natomiast ich larwy mają symetrię dwuboczną.
5. Strzykwy jako jedyne zachowały symetrię dwuboczną ciała, w przeciwieństwie do reszty szkarłupni.
6. Strona oralna zawiera otwór gębowy, a aboralna – otwór odbytowy. Stanowią one oś ciała szkarłupni.
7. Szkielet szkarłupni zbudowany jest z wapiennych płytek (kosteczek) o porowatej strukturze. Kosteczki mogą tworzyć kolce, brodawki lub granulki.
8. Rozgwiazdy mają spłaszczone ciało w kształcie gwiazdy z 5 lub wielokrotnością 5 ramion odchodzących od centralnego dysku.
9. Liliowce są osiadłe, przytwierdzone do podłoża. Ich ciało tworzy kielich z 5 ramionami, które mogą się rozgałęziać i służą do filtrowania planktonu.
10. Wężowidła mają małą tarczę centralną i cienkie, ruchome ramiona, którymi się aktywnie poruszają. Nie mają jelita tylnego ani otworu odbytowego.
11. Tarcza centralna to centrum ciała, z którego promieniście odchodzą ramiona i narządy.
12. Jeżowce mają kuliste ciało pokryte ruchomymi kolcami. Ich aparat gębowy to latarnia Arystotelesa, zbudowany z płytek i 5 zębów.
13. Strzykwy mają miękkie, wydłużone ciało i zachowaną symetrię dwuboczną. W razie zagrożenia wyrzucają narządy wewnętrzne, które potem odrastają.
14. Układ pokarmowy ma 3 części: jelito przednie, środkowe i tylne (z wyjątkiem wężowideł).
     – Liliowce: filtratory, żywią się planktonem
     – Rozgwiazdy: drapieżniki, mogą wynicować żołądek
     – Wężowidła: drapieżniki lub detrytusożercy
     – Jeżowce: żywią się protistami i drobnymi zwierzętami
     – Strzykwy: zjadają muł i cząstki organiczne
15. Układ krwionośny (hemalny) jest otwarty, zredukowany, zbudowany z pierścienia i promienistych naczyń. Brak serca i barwników oddechowych. Transportuje substancje odżywcze.
16. Układ wodny to system kanałów wypełnionych płynem. Składa się z:
     – płytki madreporowej (z wyjątkiem wężowideł),
     – kanału okrężnego,
     – kanałów promienistych,
     – nóżek ambulakralnych.
17. Narządy oddechowe:
     – Rozgwiazdy: skrzela skórne, wypustki
     – Wężowidła: kaletki przy gonadach
     – Jeżowce: skrzela przy odbycie
     – Strzykwy: płuca wodne (ujście w kloace)
     Wszystkie oddychają też przez nóżki ambulakralne.
18. Układ nerwowy: pierścień nerwowy i pnie promieniste. Odbiór bodźców: nóżki, czułki, oczka (u rozgwiazd i jeżowców), statocysty (u strzykw i jeżowców).
19. Szkarłupnie nie mają układu wydalniczego ani osmoregulacyjnego. Wydalają amoniak przez płytkę madreporową i inne struktury.
20. Większość jest rozdzielnopłciowa, nie wykazują dymorfizmu płciowego.
     – Zapłodnienie zewnętrzne,
     – Rozwój złożony, larwa z symetrią dwuboczną.
21. Poruszają się dzięki nóżkom ambulakralnym zbudowanym z:
     – ampułki,
     – kanału mięśniowego,
     – przyssawki.
     Odpowiadają też za oddychanie i odbiór bodźców.
22. Szkarłupnie to część sieci troficznych – są konsumentami i pokarmem dla innych zwierząt. Niektóre niszczą rafy koralowe, żywiąc się koralowcami.
23. Zastosowania:
     – Wapienne szkielety jako źródło wapnia dla rolnictwa,
     – Składnik mączki rybnej,
     – Surowiec w medycynie ludowej,
     – Pożywienie (jeżowce, strzykwy),
     – Ozdoby (np. suszone rozgwiazdy).