Pytania powtórkowe do lekcji “Układ hormonalny”

1. Czym są hormony i jak działają w organizmie?
2. Czym różnią się gruczoły zewnątrzwydzielnicze od wewnątrzwydzielniczych?
3. Jakie są przykłady gruczołów zewnątrzwydzielniczych?
4. Jakie gruczoły należą do układu dokrewnego?
5. Jakie są dwie główne grupy hormonów ze względu na budowę chemiczną?
6. Podaj przykłady hormonów steroidowych.
7. Podaj przykłady hormonów niesteroidowych.
8. Dlaczego hormony steroidowe mogą przechodzić przez błonę komórkową?
9. Gdzie znajdują się receptory dla hormonów steroidowych?
10. Jaką funkcję pełni kompleks hormon–receptor w przypadku hormonów steroidowych?
11. Dlaczego hormony peptydowe nie mogą przenikać przez błonę komórkową?
12. Z jakimi receptorami łączą się hormony peptydowe?
13. Jaką rolę odgrywa białko G w przekazywaniu sygnału?
14. Co powstaje w wyniku aktywacji cyklazy adenylanowej i jaka jest jego rola?
15. Jak działa kaskada kinaz aktywowana przez cAMP?
16. Co oznacza pojęcie „komórka docelowa”?
17. Jakie są rodzaje sygnalizacji komórkowej?
18. Na czym polega sygnalizacja autokrynna?
19. Na czym polega sygnalizacja parakrynna?
20. Na czym polega sygnalizacja endokrynna?
21. Na czym polega sygnalizacja neurokrynna?
22. Jakie są różnice w działaniu układu hormonalnego i nerwowego?
23. Jakie hormony wydziela przedni płat przysadki?
24. Jakie hormony wydziela tylny płat przysadki?
25. Jaką funkcję pełni szyszynka?
26. Jakie hormony produkuje tarczyca?
27. Jak działa kalcytonina?
28. Jak działa parathormon i do jakiego hormonu jest antagonistyczny?
29. Jaką funkcję pełni grasica?
30. Jakie hormony wydziela kora nadnerczy?
31. Jakie hormony wydziela rdzeń nadnerczy?
32. Jakie są główne funkcje kortyzolu?
33. Jak działa aldosteron?
34. Jakie hormony wydziela trzustka i jak działają?
35. Jakie hormony wydzielają gonady męskie i żeńskie?
36. Jak działa oksytocyna u kobiet i mężczyzn?
37. Jak działa wazopresyna?
38. Na czym polega mechanizm sprzężenia zwrotnego ujemnego?
39. Podaj przykład sprzężenia zwrotnego ujemnego z udziałem hormonów tarczycy.
40. Co to są hormony antagonistyczne? Podaj przykład.
41. Jakie są skutki niedoboru i nadmiaru somatotropiny?
42. Jakie są skutki niedoczynności i nadczynności tarczycy?
43. Jakie są skutki niedoboru i nadmiaru parathormonu?
44. Jakie choroby wiążą się z zaburzeniami pracy nadnerczy?
45. Jakie są różnice między stresem krótkotrwałym a długotrwałym?
46. Jaką rolę pełnią liberyny i statyny podwzgórza?
47. Podaj przykład liberyny i hormon przysadki, na którego wydzielanie ona wpływa.
48. Podaj przykład statyny i hormon przysadki, którego wydzielanie hamuje.
49. Jaką rolę pełni melatonina i przez co jest wydzielana?
50. W jakiej postaci wątroba magazynuje glukozę pod wpływem insuliny?
51. Jakie hormony odpowiadają za regulację cyklu miesiączkowego?
52. Jak glukokortykosteroidy wpływają na układ odpornościowy?

Odpowiedzi

1. Hormony to substancje organiczne wytwarzane przez gruczoły dokrewne, działające na komórki docelowe poprzez krew lub limfę.
2. Gruczoły zewnątrzwydzielnicze mają przewody wyprowadzające, a wewnątrzwydzielnicze (dokrewne) wydzielają hormony bezpośrednio do krwi.
3. Przykłady gruczołów zewnątrzwydzielniczych to ślinianki, gruczoły potowe, gruczoły łojowe, trzustka (część egzokrynna).
4. Do układu dokrewnego należą m.in. przysadka, szyszynka, tarczyca, przytarczyce, grasica, nadnercza, trzustka (część endokrynna), jajniki, jądra.
5. Hormony dzielimy na steroidowe (pochodne cholesterolu) i niesteroidowe (białkowe, peptydowe, pochodne aminokwasów).
6. Hormony steroidowe: testosteron, estradiol, kortyzol, aldosteron.
7. Hormony niesteroidowe: insulina, glukagon, adrenalina, wazopresyna.
8. Hormony steroidowe są rozpuszczalne w tłuszczach, dlatego mogą dyfundować przez błonę komórkową.
9. Receptory dla hormonów steroidowych znajdują się w cytozolu lub jądrze komórkowym.
10. Kompleks hormon–receptor wiąże się z DNA i reguluje transkrypcję genów, wpływając na syntezę białek.
11. Hormony peptydowe są nierozpuszczalne w lipidach, dlatego nie mogą przenikać przez błonę komórkową.
12. Hormony peptydowe łączą się z receptorami błonowymi.
13. Białko G po związaniu hormonu z receptorem aktywuje enzymy błonowe, np. cyklazę adenylanową.
14. Cyklaza adenylanowa przekształca ATP w cAMP, który działa jako wtórny przekaźnik sygnału.
15. cAMP aktywuje kinazy białkowe, które fosforylują białka, zmieniając ich aktywność.
16. Komórka docelowa to taka, która posiada receptory specyficzne dla danego hormonu.
17. Rodzaje sygnalizacji: autokrynna, parakrynna, endokrynna, neurokrynna.
18. Sygnalizacja autokrynna – komórka wydziela sygnał, który działa na nią samą.
19. Sygnalizacja parakrynna – sygnał działa na komórki sąsiednie.
20. Sygnalizacja endokrynna – sygnał działa na odległe komórki za pośrednictwem krwi.
21. Sygnalizacja neurokrynna – sygnał przekazywany jest przez neuroprzekaźniki w synapsach.
22. Układ nerwowy działa szybko, krótkotrwale i precyzyjnie, a układ hormonalny wolniej, ale długotrwale i ogólnoustrojowo.
23. Przedni płat przysadki wydziela hormon wzrostu, prolaktynę, hormony tropowe (tyreotropinę, kortykotropinę, gonadotropiny).
24. Tylny płat przysadki uwalnia wazopresynę i oksytocynę produkowane w podwzgórzu.
25. Szyszynka wydziela melatoninę, regulującą rytmy dobowe.
26. Tarczyca produkuje tyroksynę (T4), trójjodotyroninę (T3) i kalcytoninę.
27. Kalcytonina zmniejsza stężenie wapnia we krwi przez hamowanie jego uwalniania z kości.
28. Parathormon zwiększa stężenie wapnia we krwi i działa antagonistycznie do kalcytoniny.
29. Grasica wydziela tymozynę, która stymuluje dojrzewanie limfocytów T.
30. Kora nadnerczy wydziela glikokortykosteroidy (kortyzol) i mineralokortykosteroidy (aldosteron).
31. Rdzeń nadnerczy wydziela adrenalinę i noradrenalinę.
32. Kortyzol podnosi poziom glukozy we krwi, działa przeciwzapalnie, obniża odporność.
33. Aldosteron zwiększa wchłanianie zwrotne sodu i wody w nerkach, regulując gospodarkę wodno-mineralną.
34. Trzustka wydziela insulinę (obniża poziom glukozy) i glukagon (podwyższa poziom glukozy).
35. Jądra wydzielają testosteron, a jajniki estrogeny i progesteron – regulujące rozwój płciowy i cykl miesiączkowy.
36. Oksytocyna u kobiet wywołuje skurcze macicy i wydzielanie mleka, a u mężczyzn skurcze nasieniowodów.
37. Wazopresyna zwiększa wchłanianie zwrotne wody w kanalikach nerkowych, zagęszczając mocz.
38. Sprzężenie zwrotne ujemne polega na tym, że efekt końcowy procesu hamuje jego dalszy przebieg.
39. Wzrost poziomu T3 i T4 we krwi hamuje wydzielanie tyreoliberyny (podwzgórze) i tyreotropiny (przysadka).
40. Hormony antagonistyczne mają przeciwstawne działanie, np. insulina i glukagon.
41. Niedobór somatotropiny powoduje karłowatość przysadkową, nadmiar w okresie wzrostu gigantyzm, po zakończeniu wzrostu akromegalię.
42. Niedoczynność tarczycy powoduje spowolnienie metabolizmu, otyłość, zmęczenie, kretynizm u dzieci. Nadczynność powoduje chorobę Gravesa-Basedowa (wytrzeszcz, chudnięcie, szybki metabolizm).
43. Niedobór parathormonu powoduje tężyczkę, a nadmiar hiperkalcemię i demineralizację kości.
44. Niedoczynność kory nadnerczy powoduje chorobę Addisona, nadmiar mineralokortykosteroidów zespół Conna, a nadmiar glikokortykosteroidów zespół Cushinga.
45. Stres krótkotrwały działa mobilizująco i szybko ustępuje, a stres długotrwały powoduje osłabienie odporności, zaburzenia psychiczne i choroby układu krążenia.
46. Liberyny stymulują wydzielanie hormonów przysadki, a statyny hamują ich wydzielanie.
47. Tyreoliberyna stymuluje przysadkę do wydzielania tyreotropiny.
48. Somatostatyna hamuje wydzielanie hormonu wzrostu.
49. Melatonina, wydzielana przez szyszynkę, reguluje rytmy dobowe i sen.
50. Glukoza magazynowana jest w wątrobie w postaci glikogenu.
51. Regulację cyklu miesiączkowego zapewniają estrogeny i progesteron.
52. Glikokortykosteroidy obniżają odporność poprzez hamowanie reakcji zapalnych i alergicznych.