Pytania powtórkowe do lekcji “Układ krążenia”

Pytania

1. Jaką tkanką jest krew i czym różni się od innych tkanek łącznych?
2. Jaka jest przeciętna objętość krwi w organizmie człowieka?
3. Jakie są trzy główne funkcje krwi?
4. Z jakich głównych składników składa się krew i w jakich proporcjach?
5. Co to jest hematokryt i co określa?
6. Jakie funkcje pełni osocze?
7. Jaki jest główny składnik osocza i jaka jest jego rola?
8. Jakie białka osocza wyróżniamy i jakie pełnią funkcje?
9. Czym różni się osocze od surowicy?
10. Jakie jony mineralne obecne są w osoczu i jakie pełnią funkcje?
11. Gdzie powstają, a gdzie są rozkładane elementy morfotyczne krwi?
12. Jakie cechy budowy erytrocytów warunkują ich funkcję transportową?
13. Dlaczego erytrocyty są komórkami wtórnie bezjądrzastymi, a nie bezjądowymi?
14. Jak erytrocyty uzyskują energię potrzebną do życia?
15. Ile erytrocytów znajduje się średnio w 1 μl krwi i jak długo żyją?
16. Co dzieje się z hemoglobiną podczas rozpadu erytrocytów?
17. Jakie są główne rodzaje leukocytów i czym się różnią?
18. Jakie funkcje pełnią neutrofile?
19. Jakie funkcje pełnią eozynofile?
20. Jaką rolę pełnią bazofile?
21. Jakie rodzaje limfocytów wyróżniamy i jakie są ich funkcje?
22. Jakie właściwości mają monocyty i w co się przekształcają?
23. Czym są trombocyty i jakie jest ich pochodzenie?
24. Jaką funkcję pełnią płytki krwi?
25. Ile trombocytów występuje średnio w 1 μl krwi?
26. Jakie antygeny i przeciwciała występują w poszczególnych grupach krwi układu AB0?
27. Dlaczego grupa AB jest uniwersalnym biorcą, a grupa 0 uniwersalnym dawcą?
28. Co to jest fenotyp Bombay i dlaczego jego krew nie jest zgodna nawet z grupą 0?
29. Czym jest koncentrat krwinek czerwonych (KKCZ) i dlaczego stosuje się go w transfuzjach?
30. Na czym polega aglutynacja krwi podczas niezgodnej transfuzji?
31. Czym jest antygen D i jak definiuje grupy krwi w układzie Rh?
32. Na czym polega konflikt serologiczny w układzie Rh i kiedy jest niebezpieczny?
33. Jakie są główne elementy układu krążenia człowieka?
34. Jakie trzy rodzaje naczyń krwionośnych wyróżniamy i czym się różnią?
35. Dlaczego ściany tętnic są grube i elastyczne, a żyły mają zastawki?
36. Jaką budowę mają naczynia włosowate i jaką pełnią funkcję?
37. Czym jest sieć dziwna tętniczo-tętnicza i gdzie występuje?
38. Czym jest układ wrotny i gdzie występuje w organizmie człowieka?
39. Jakie są dwie główne zasady przepływu krwi w naczyniach?
40. Jakie są etapy małego krwiobiegu?
41. Jakie są etapy dużego krwiobiegu?
42. Z jakiej tkanki zbudowane jest serce i jakie ma cechy?
43. Jaką rolę pełnią tętnice wieńcowe?
44. Jakie jamy i zastawki tworzą budowę serca człowieka?
45. Jakie są różnice między ścianą lewej i prawej komory serca?
46. Jakie elementy wchodzą w skład układu bodźcowo-przewodzącego serca?
47. Czym jest automatyzm pracy serca?
48. Jakie trzy etapy obejmuje cykl pracy serca?
49. Jakie są prawidłowe wartości ciśnienia krwi i tętna u dorosłego człowieka?
50. Jakie są najczęstsze choroby układu krążenia i jakie czynniki zwiększają ryzyko ich wystąpienia?
51. Jaką rolę pełni płyn osierdziowy w pracy serca?
52. Co oznacza objętość wyrzutowa serca, a co objętość minutowa serca?
53. Jakie objawy mogą wskazywać na zawał mięśnia sercowego?

Odpowiedzi

1. Krew jest tkanką łączną płynną, różni się od innych tkanek łącznych tym, że jej substancja międzykomórkowa ma postać płynną (osocze).
2. W organizmie człowieka znajduje się przeciętnie ok. 5,5 dm³ krwi.
3. Funkcje krwi to: transportowa, regulacyjna i obronna.
4. Osocze stanowi ok. 55% objętości krwi, a elementy morfotyczne 45%.
5. Hematokryt to stosunek objętości erytrocytów do objętości pełnej krwi.
6. Osocze transportuje substancje, reguluje pH, ciśnienie osmotyczne i temperaturę, uczestniczy w krzepnięciu i reakcjach odpornościowych.
7. Głównym składnikiem osocza jest woda (ok. 90%), która jest rozpuszczalnikiem i reguluje ciśnienie krwi.
8. Albuminy – utrzymują ciśnienie osmotyczne i transportują kwasy tłuszczowe; globuliny – transportują jony i witaminy ADEK; immunoglobuliny – przeciwciała; fibrynogen – krzepnięcie.
9. Surowica to osocze pozbawione fibrynogenu.
10. Na⁺, K⁺, Cl⁻ – regulacja ciśnienia osmotycznego; Ca²⁺ – krzepnięcie; HCO₃⁻, HPO₄²⁻ – utrzymanie pH.
11. Komórki krwi powstają w czerwonym szpiku kostnym, a rozkładane są głównie w śledzionie i wątrobie.
12. Brak jądra i mitochondriów, dwuwklęsły kształt – większa powierzchnia wymiany gazowej.
13. Erytrocyty są wtórnie bezjądrzaste – utraciły jądro w trakcie dojrzewania.
14. Erytrocyty uzyskują energię z fermentacji mleczanowej.
15. W 1 μl krwi jest 4,5–5,5 mln erytrocytów, żyją ok. 120 dni.
16. Hemoglobina rozpada się w wątrobie i śledzionie na hem i globinę, hem dalej do bilirubiny.
17. Granulocyty (neutrofile, eozynofile, bazofile) i agranulocyty (limfocyty, monocyty).
18. Neutrofile fagocytują bakterie, uczestniczą w reakcjach zapalnych.
19. Eozynofile zwalczają pasożyty, uczestniczą w alergiach i zapaleniach.
20. Bazofile wydzielają histaminę i cytokiny, biorą udział w alergii.
21. Limfocyty T – regulacja odporności i cytokiny, limfocyty B – przeciwciała, NK – niszczą komórki nowotworowe i zakażone wirusami.
22. Monocyty przekształcają się w makrofagi, zdolne do fagocytozy.
23. Trombocyty to fragmenty cytoplazmy megakariocytów.
24. Płytki krwi biorą udział w krzepnięciu krwi.
25. W 1 μl krwi znajduje się 150–400 tys. trombocytów.
26. Grupa A: antygen A, przeciwciała anty-B. Grupa B: antygen B, przeciwciała anty-A. Grupa AB: antygeny A i B, brak przeciwciał. Grupa 0: brak antygenów A i B, przeciwciała anty-A i anty-B.
27. Grupa 0 – brak antygenów A i B → uniwersalny dawca. Grupa AB – brak przeciwciał anty-A i anty-B → uniwersalny biorca.
28. Fenotyp Bombay – brak antygenu H, dlatego erytrocyty nie mają nawet prekursora antygenów A i B → niezgodność z żadną grupą.
29. KKCZ – zagęszczone erytrocyty po usunięciu osocza, stosowane w transfuzjach.
30. Aglutynacja – przeciwciała biorcy łączą się z antygenami dawcy → zlepianie erytrocytów.
31. Antygen D – główny antygen układu Rh, jego obecność → Rh+.
32. Konflikt serologiczny: matka Rh- nosi dziecko Rh+, w kolejnej ciąży przeciwciała anty-D matki niszczą erytrocyty płodu.
33. Układ krążenia składa się z serca, naczyń krwionośnych i naczyń limfatycznych.
34. Tętnice – wysokie ciśnienie, brak zastawek; żyły – niskie ciśnienie, zastawki; naczynia włosowate – wymiana substancji.
35. Tętnice muszą wytrzymać wysokie ciśnienie – mają grubą ścianę. Żyły transportują krew pod niskim ciśnieniem – dlatego mają zastawki.
36. Naczynia włosowate mają ścianę z jednej warstwy komórek śródbłonka, co umożliwia wymianę substancji.
37. Sieć dziwna tętniczo-tętnicza – naczynia włosowate między dwiema tętniczkami, np. w nerkach.
38. Układ wrotny – żyła łączy dwa układy naczyń włosowatych, np. jelita–wątroba.
39. Przepływ krwi zależy od gradientu ciśnień (wprost proporcjonalnie) i oporu naczyniowego (odwrotnie proporcjonalnie).
40. Prawa komora → tętnica płucna → płuca (wymiana gazowa) → żyły płucne → lewy przedsionek.
41. Lewa komora → aorta → tkanki → żyły → prawy przedsionek.
42. Serce zbudowane jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca, o cechach pośrednich.
43. Tętnice wieńcowe doprowadzają krew do mięśnia sercowego.
44. Serce: 2 przedsionki, 2 komory, 4 zastawki (trójdzielna, dwudzielna, aorty, pnia płucnego).
45. Ściana lewej komory jest ok. 3 razy grubsza niż prawej, bo tłoczy krew do całego ciała.
46. Węzeł zatokowo-przedsionkowy, węzeł przedsionkowo-komorowy, pęczek Hisa, włókna Purkiniego.
47. Automatyzm pracy serca – zdolność generowania własnych impulsów przez serce.
48. Skurcz przedsionków → skurcz komór → rozkurcz komór.
49. Ciśnienie krwi: ok. 120/80 mmHg, tętno: ok. 70/min.
50. Najczęstsze choroby: miażdżyca, choroba wieńcowa, nadciśnienie, niedociśnienie. Czynniki ryzyka: dieta, brak ruchu, palenie, stres.
51. Płyn osierdziowy zmniejsza tarcie pomiędzy ścianami serca a workiem osierdziowym podczas skurczów.
52. Objętość wyrzutowa to ilość krwi wyrzucana z komory podczas jednego skurczu (ok. 70–80 ml), a objętość minutowa to ilość krwi tłoczona przez serce w ciągu minuty (ok. 5–6 l).
53. Objawy zawału mięśnia sercowego to ból w klatce piersiowej, duszności, nudności, wymioty, mrowienie kończyn, sinienie warg i palców.