Pytania powtórkowe do lekcji “Układ nerwowy”

Pytania

1. Jaka tkanka buduje układ nerwowy?
2. Jaka jest podstawowa jednostka anatomiczna i czynnościowa układu nerwowego?
3. Dlaczego neurony są uznawane za komórki wyspecjalizowane?
4. Jaką funkcję pełnią komórki glejowe?
5. Jak inaczej nazywamy komórki glejowe?
6. Jakie funkcje pełnią astrocyty?
7. Jaka jest rola komórek Schwanna i czym charakteryzuje się ich budowa?
8. Czym są przewężenia Ranviera i jakie mają znaczenie dla przewodzenia impulsu?
9. Jakie trzy rodzaje neuronów wyróżniamy ze względu na funkcję?
10. Podaj przykład działania neuronów czuciowych i ruchowych.
11. Jaką funkcję pełnią neurony pośredniczące?
12. Jakie są ogólne zadania układu nerwowego?
13. Jakie czynności zaliczamy do wyższych czynności nerwowych?
14. Jak dzielimy układ nerwowy ze względu na funkcję?
15. Jak dzielimy układ nerwowy ze względu na budowę anatomiczną?
16. Z czego składa się ośrodkowy układ nerwowy?
17. Co tworzy istotę szarą?
18. Co tworzy istotę białą?
19. Jak rozmieszczona jest istota szara i biała w mózgowiu?
20. Jak rozmieszczona jest istota szara i biała w rdzeniu kręgowym?
21. Jakie części mózgowia wyróżnia się ze względu na rozwój zarodkowy?
22. Jakie elementy obejmuje podział kliniczny mózgowia?
23. Jakie funkcje pełni mózg?
24. Za jakie funkcje odpowiada pień mózgu?
25. Jakie są główne funkcje móżdżku?
26. Jakie płaty wyróżniamy w korze mózgu?
27. Jakie funkcje pełni płat czołowy?
28. Jakie funkcje pełni płat ciemieniowy?
29. Jakie funkcje pełni płat potyliczny?
30. Jakie funkcje pełni płat skroniowy?
31. Jaką rolę pełni podwzgórze?
32. Jakie ośrodki znajdują się w śródmózgowiu?
33. Jakie odruchy są kontrolowane przez rdzeń przedłużony?
34. Jakie są funkcje rdzenia kręgowego?
35. Na jakiej wysokości kończy się rdzeń kręgowy i czym się dalej ciągnie?
36. Jakie trzy opony mózgowo-rdzeniowe wyróżniamy i jaka jest ich kolejność?
37. Jakie funkcje pełni płyn mózgowo-rdzeniowy?
38. Gdzie krąży płyn mózgowo-rdzeniowy?
39. Jak jest zbudowana bariera krew–mózg i jakie ma znaczenie?
40. Ile par nerwów czaszkowych występuje u człowieka i za co odpowiada nerw błędny?
41. Ile par nerwów rdzeniowych występuje u człowieka i co unerwiają?
42. Jakie rodzaje nerwów wyróżniamy i czym się różnią?
43. Jakie są różnice między układem współczulnym a przywspółczulnym pod względem lokalizacji ośrodków, zwojów i neuroprzekaźników?
44. Jakie są objawy i przyczyna choroby Parkinsona?
45. Jakie są objawy choroby Alzheimera i co je wywołuje?
46. Jakie są główne różnice w lokalizacji zwojów nerwowych w układzie współczulnym i przywspółczulnym?
47. Jakie są skutki działania alkoholu etylowego na organizm człowieka?
48. Czy rdzeń przedłużony należy do rdzenia kręgowego?
49. Dlaczego istota biała ma jaśniejszy kolor niż istota szara?

Odpowiedzi

1. Układ nerwowy buduje tkanka nerwowa.
2. Podstawową jednostką anatomiczną i czynnościową układu nerwowego jest neuron.
3. Neurony są wyspecjalizowane, ponieważ przewodzą impulsy nerwowe, ale nie dzielą się i nie pełnią innych funkcji metabolicznych jak np. odżywianie.
4. Komórki glejowe odżywiają neurony, chronią je mechanicznie, pełnią funkcję podporową, biorą udział w regeneracji i tworzeniu osłonek mielinowych.
5. Komórki glejowe nazywane są również neuroglejem.
6. Astrocyty pełnią funkcje podporowe i odżywcze oraz współtworzą barierę krew–mózg.
7. Komórki Schwanna (lemocyty) tworzą osłonki mielinowe wokół aksonów, wielokrotnie owijając się wokół włókna.
8. Przewężenia Ranviera to miejsca pozbawione osłonki mielinowej, umożliwiające skokowe przewodzenie impulsu, co znacznie zwiększa jego prędkość.
9. Wyróżniamy neurony czuciowe, ruchowe i pośredniczące.
10. Przy dotknięciu kaktusa ból odbierają receptory, a impuls przesyłają neurony czuciowe do mózgu. Cofnięcie ręki następuje dzięki pobudzeniu mięśni przez neurony ruchowe.
11. Neurony pośredniczące łączą neurony czuciowe i ruchowe.
12. Zadania układu nerwowego to odbiór i analiza bodźców, reagowanie na nie, koordynacja i regulacja pracy narządów oraz kontrola wyższych czynności nerwowych.
13. Do wyższych czynności nerwowych należą pamięć, inteligencja i emocje.
14. Ze względu na funkcję wyróżniamy układ somatyczny (działania świadome) i układ autonomiczny (czynności niezależne od woli).
15. Ze względu na budowę anatomiczną wyróżniamy ośrodkowy układ nerwowy (OUN) i obwodowy układ nerwowy (OUN).
16. OUN składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego.
17. Istotę szarą tworzą ciała komórek nerwowych (perykariony) i komórki glejowe.
18. Istotę białą tworzą aksony neuronów (często z osłonką mielinową) i komórki glejowe.
19. W mózgowiu istota szara znajduje się na zewnątrz, a istota biała wewnątrz.
20. W rdzeniu kręgowym istota biała jest na zewnątrz, a istota szara wewnątrz.
21. Ze względu na rozwój zarodkowy wyróżniamy: kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie wtórne (most i móżdżek) oraz rdzeń przedłużony.
22. Podział kliniczny obejmuje mózg, móżdżek i pień mózgu.
23. Mózg odpowiada za integrację i przetwarzanie informacji, kierowanie pracą narządów i wyższe czynności nerwowe.
24. Pień mózgu kontroluje podstawowe funkcje życiowe, takie jak oddychanie, praca serca, regulacja ciśnienia i temperatury.
25. Móżdżek odpowiada za koordynację ruchów, utrzymanie równowagi i napięcia mięśniowego.
26. W korze mózgu wyróżniamy płaty: czołowy, ciemieniowy, potyliczny, skroniowy.
27. Płat czołowy – kontrola emocji, planowanie, ośrodki ruchowe i mowy.
28. Płat ciemieniowy – analiza bodźców czuciowych (dotyk, ból, temperatura).
29. Płat potyliczny – odbiór i analiza bodźców wzrokowych.
30. Płat skroniowy – odbiór i analiza bodźców słuchowych.
31. Podwzgórze kontroluje układ hormonalny i zawiera ośrodki głodu, sytości, pragnienia i termoregulacji.
32. W śródmózgowiu znajdują się ośrodki reakcji wzrokowych, słuchowych i koordynacji ruchów mimowolnych.
33. Rdzeń przedłużony kontroluje odruchy obronne (kaszel, kichanie, wymioty) oraz odruchy ssania, połykania i żucia.
34. Rdzeń kręgowy przewodzi impulsy nerwowe między OUN a resztą ciała i uczestniczy w odruchach bezwarunkowych.
35. Rdzeń kręgowy kończy się na wysokości I–II kręgu lędźwiowego, a dalej biegną nerwy tworzące ogon koński.
36. Opony mózgowo-rdzeniowe: od wewnątrz opona miękka, opona pajęcza, opona twarda.
37. Płyn mózgowo-rdzeniowy chroni OUN, odżywia neurony, usuwa produkty metabolizmu i utrzymuje ciśnienie wewnątrzczaszkowe.
38. Krąży w jamie podpajęczynówkowej, komorach mózgu i kanale środkowym rdzenia.
39. Bariera krew–mózg składa się z nieprzepuszczalnych naczyń włosowatych i otaczających je astrocytów. Chroni mózg przed toksynami i kontroluje skład płynu mózgowo-rdzeniowego.
40. Występuje 12 par nerwów czaszkowych, z czego nerw błędny odpowiada m.in. za regulację pracy serca, jelit, płuc i odruch wymiotny.
41. Występuje 31 par nerwów rdzeniowych, które unerwiają skórę, mięśnie, narządy wewnętrzne i naczynia krwionośne.
42. Nerwy czuciowe przewodzą impulsy do OUN, ruchowe od OUN do efektorów, a mieszane w obu kierunkach.
43. Układ przywspółczulny – ośrodki w pniu mózgu i odcinku krzyżowym rdzenia, zwoje przy narządach, neuroprzekaźnik: acetylocholina.
    Układ współczulny – ośrodki w odcinku piersiowo-lędźwiowym rdzenia, zwoje przykręgowe, neuroprzekaźniki: acetylocholina (przedzwojowo), noradrenalina i adrenalina (zazwojowo).
44. Choroba Parkinsona – objawy: drżenie kończyn, sztywność mięśni, spowolnienie ruchowe. Przyczyną jest obumieranie neuronów istoty czarnej śródmózgowia produkujących dopaminę.
45. Choroba Alzheimera – objawy: utrata pamięci, zaburzenia mowy i orientacji. Spowodowana jest odkładaniem się nieprawidłowych białek (m.in. tau) tworzących toksyczne złogi w neuronach.
46. W układzie współczulnym zwoje nerwowe znajdują się przykręgowo wzdłuż kręgosłupa, natomiast w układzie przywspółczulnym – wewnątrz narządów lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie.
47. Alkohol etylowy powoduje m.in. uszkodzenie wątroby i trzustki, zaburzenia pracy serca, upośledzenie narządów zmysłów, obniżenie płodności, a u kobiet w ciąży może prowadzić do zespołu FAS u dziecka.
48. Nie. Rdzeń przedłużony jest częścią mózgowia, a nie rdzenia kręgowego. Razem z mostem i śródmózgowiem tworzy pień mózgu.
49. Istota biała zawiera głównie aksony neuronów pokryte osłonką mielinową, która ma jasny, tłusty wygląd. Istota szara zbudowana jest głównie z ciał komórek nerwowych (perykarionów), które mają ciemniejszy kolor.