Pytania powtórkowe do lekcji “Układ oddechowy”

Pytania

1. Jaka jest główna funkcja układu oddechowego człowieka?
2. Czym różni się oddychanie komórkowe od wymiany gazowej?
3. W jakich organellach zachodzi oddychanie komórkowe i co jest jego produktem?
4. Na czym polega wymiana gazowa i jakie gazy w niej uczestniczą?
5. Z jakich części składa się układ oddechowy?
6. Jak dzielimy drogi oddechowe i jakie struktury wchodzą w ich skład?
7. Dlaczego płuca nie są zaliczane do dróg oddechowych?
8. Jak zbudowana jest jama nosowa i jaką pełni funkcję?
9. Jaką funkcję pełnią włosy w przedsionku nosa?
10. Jaką rolę pełni nabłonek migawkowy w drogach oddechowych?
11. Jaką funkcję pełni śluz w drogach oddechowych?
12. Dlaczego gardło nazywamy wspólnym odcinkiem dla układu pokarmowego i oddechowego?
13. Jaką rolę pełni krtań w oddzielaniu dróg oddechowych od pokarmowych?
14. Jak powstaje głos w krtani?
15. Jak nazywa się chrząstka krtani widoczna jako „jabłko Adama” i jaką ma funkcję?
16. Jaką funkcję pełni nagłośnia, a jaką głośnia?
17. Jak zbudowana jest tchawica i dlaczego jej chrząstki mają kształt litery C?
18. Czym wyścielone są tchawica i oskrzela i jakie ma to znaczenie funkcjonalne?
19. Jaką rolę pełnią komórki kubkowe?
20. Jakie są funkcje tchawicy i oskrzeli?
21. Z ilu płatów zbudowane jest płuco prawe, a z ilu lewe i dlaczego występuje różnica?
22. Co to jest opłucna i jakie pełni funkcje?
23. Co to jest jama opłucna i jakie znaczenie ma płyn surowiczy?
24. Na czym polega drzewo oskrzelowe?
25. Czym różnią się oskrzeliki końcowe od oddechowych?
26. Jak zbudowane są pęcherzyki płucne i co umożliwia ich budowa?
27. Jaką rolę pełni surfaktant?
28. Jak duża jest powierzchnia wymiany gazowej w płucach człowieka?
29. Jakie mięśnie biorą udział w wdechu i jak działają?
30. Jakie mięśnie uczestniczą w wydechu spoczynkowym, a jakie w wydechu wymuszonym?
31. Dlaczego wdech jest procesem aktywnym, a wydech biernym?
32. Co to jest podciśnienie i jak powstaje podczas wdechu?
33. Co to jest nadciśnienie i jak powstaje podczas wydechu?
34. Jakie są wartości objętości oddechowej, zapasowej wdechowej, zapasowej wydechowej i objętości zalegającej?
35. Czym jest pojemność życiowa płuc i jaka jest jej wartość?
36. Czym jest całkowita pojemność płuc i jaka jest jej wartość?
37. Dlaczego objętość zalegająca jest niezbędna?
38. Co to jest ciśnienie parcjalne gazu?
39. Na czym polega wymiana gazowa zewnętrzna, a na czym wewnętrzna?
40. Jak transportowany jest tlen we krwi i co to jest oksyhemoglobina?
41. Jakie czynniki wpływają na powinowactwo hemoglobiny do tlenu?
42. Dlaczego hemoglobina oddaje tlen w pracujących mięśniach?
43. Jaką rolę pełni anhydraza węglanowa?
44. Jakie formy transportu dwutlenku węgla występują we krwi i który sposób dominuje?
45. Czym różni się karbaminohemoglobina od karboksyhemoglobiny?
46. Jakie barwniki oddechowe oprócz hemoglobiny występują u człowieka i czym się różnią?
47. Dlaczego hemoglobina płodowa ma większe powinowactwo do tlenu niż hemoglobina dorosłego?
48. Jakie czynniki zewnętrzne negatywnie wpływają na układ oddechowy?
49. Jak działa tlenek węgla(II) na hemoglobinę i dlaczego jest tak niebezpieczny?
50. Jakie choroby układu oddechowego mogą być skutkiem alergii?
51. Jakie objawy towarzyszą gruźlicy i jaki drobnoustrój ją wywołuje?
52. Jakie metody diagnostyczne stosuje się w badaniu układu oddechowego i co one umożliwiają?

Odpowiedzi

1. Główną funkcją układu oddechowego jest umożliwienie wymiany gazowej – pobierania tlenu i usuwania dwutlenku węgla.
2. Oddychanie komórkowe zachodzi w mitochondriach i prowadzi do powstania ATP, CO₂ i H₂O, natomiast wymiana gazowa to dyfuzja O₂ i CO₂ między organizmem a środowiskiem.
3. Oddychanie komórkowe zachodzi w mitochondriach, a jego produktami są ATP, CO₂ i H₂O.
4. Wymiana gazowa polega na dyfuzji tlenu i dwutlenku węgla zgodnie z różnicą ciśnień parcjalnych.
5. Układ oddechowy składa się z dróg oddechowych i płuc.
6. Górne drogi oddechowe: jama nosowa i gardło. Dolne drogi oddechowe: krtań, tchawica, oskrzela.
7. Płuca nie są drogami oddechowymi, ponieważ są narządem wymiany gazowej, a nie przewodem transportującym powietrze.
8. Jama nosowa oczyszcza, ogrzewa i nawilża powietrze dzięki rzęskom nabłonka migawkowego i śluzowi.
9. Włosy w przedsionku nosa zatrzymują duże zanieczyszczenia i kurz.
10. Nabłonek migawkowy wychwytuje pyły i drobnoustroje, przesuwając je ku gardłu.
11. Śluz zlepia cząsteczki zanieczyszczeń, ułatwiając ich usuwanie.
12. Gardło jest wspólne dla układu pokarmowego i oddechowego, ponieważ prowadzi zarówno do tchawicy, jak i do przełyku.
13. Krtań z pomocą nagłośni oddziela drogi oddechowe od pokarmowych.
14. Głos powstaje, gdy fałdy głosowe drgają pod wpływem przepływającego powietrza.
15. „Jabłko Adama” to chrząstka tarczowata, chroniąca krtań i aparat głosowy.
16. Nagłośnia zabezpiecza wejście do tchawicy, a głośnia zawiera fałdy głosowe.
17. Tchawica jest wzmocniona chrząstkami C-kształtnymi, które zapobiegają zapadaniu się dróg oddechowych.
18. Tchawica i oskrzela są wyścielone nabłonkiem migawkowym z komórkami kubkowymi, co umożliwia oczyszczanie powietrza.
19. Komórki kubkowe produkują śluz wiążący zanieczyszczenia.
20. Tchawica i oskrzela transportują nawilżone, ogrzane i oczyszczone powietrze do płuc.
21. Płuco prawe składa się z 3 płatów, a lewe z 2 płatów, ponieważ miejsce zajmuje serce (wcięcie sercowe).
22. Opłucna to podwójna błona surowicza zmniejszająca tarcie płuc o ściany klatki piersiowej.
23. Jama opłucna wypełniona płynem surowiczym zmniejsza tarcie i umożliwia ruchy oddechowe.
24. Drzewo oskrzelowe to system rozgałęzień oskrzeli i oskrzelików w płucach.
25. Oskrzeliki końcowe przewodzą powietrze, a oddechowe są miejscem wymiany gazowej.
26. Pęcherzyki płucne mają cienkie ściany z nabłonka jednowarstwowego płaskiego, co ułatwia dyfuzję gazów.
27. Surfaktant zapobiega zapadaniu się pęcherzyków płucnych.
28. Powierzchnia wymiany gazowej wynosi aż 260 m², co zwiększa efektywność dyfuzji.
29. We wdechu pracują mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne i przepona, unosząc żebra i spłaszczając przeponę.
30. Wydech spoczynkowy zachodzi biernie, a wydech wymuszony dodatkowo angażuje mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne.
31. Wdech jest aktywny (wymaga ATP), a wydech spoczynkowy bierny.
32. Podciśnienie powstaje w pęcherzykach podczas wdechu, co zasysa powietrze.
33. Nadciśnienie powstaje podczas wydechu, co wypycha powietrze na zewnątrz.
34. Objętość oddechowa – 500 cm³, zapasowa wdechowa – 2500 cm³, zapasowa wydechowa – 1000 cm³, zalegająca – 1200 cm³.
35. Pojemność życiowa płuc to suma objętości oddechowej, zapasowej wdechowej i wydechowej – ok. 4000 cm³.
36. Całkowita pojemność płuc to pojemność życiowa + objętość zalegająca = ok. 5200 cm³.
37. Objętość zalegająca zapobiega zapadnięciu płuc.
38. Ciśnienie parcjalne to ciśnienie wywierane przez dany gaz w mieszaninie gazów.
39. Zewnętrzna wymiana gazowa zachodzi między pęcherzykami a krwią, a wewnętrzna między krwią a tkankami.
40. Tlen transportowany jest jako oksyhemoglobina (HbO₂) w erytrocytach.
41. Wiązanie tlenu ułatwia wysokie pO₂, wysokie pH, niska temperatura. Oddawanie – odwrotnie.
42. W pracujących mięśniach powstaje dużo CO₂, który obniża pH, przez co hemoglobina łatwiej oddaje tlen.
43. Anhydraza węglanowa katalizuje reakcję CO₂ + H₂O → H₂CO₃ → H⁺ + HCO₃⁻.
44. CO₂ transportowany jest jako HCO₃⁻ (70%), karbaminohemoglobina HbCO₂ (23%), rozpuszczony w osoczu (7%).
45. Karbaminohemoglobina (HbCO₂) = Hb + CO₂, karboksyhemoglobina (HbCO) = Hb + CO.
46. Oprócz hemoglobiny występuje mioglobina (mięśnie) i hemoglobina płodowa (HbF).
47. HbF ma większe powinowactwo do O₂, co umożliwia pobieranie tlenu od matki.
48. Czynniki szkodliwe: dym tytoniowy, smog, pyły, tlenek węgla(II).
49. CO wiąże się z Hb 200 razy silniej niż O₂, tworząc karboksyhemoglobinę i uniemożliwiając transport tlenu.
50. Alergeny mogą prowadzić do alergii i astmy oskrzelowej.
51. Gruźlica (Mycobacterium tuberculosis) objawia się kaszlem, gorączką, bólem w klatce piersiowej i utratą masy ciała.
52. RTG klatki piersiowej wykrywa zmiany strukturalne, spirometria ocenia objętości i pojemności płuc, a bronchoskopia pozwala zajrzeć do wnętrza dróg oddechowych i pobrać wycinek.