Istnienie komórki nie byłoby możliwe, gdyby nie błony fosfolipidowe, które nie tylko oddzielają środowisko wewnętrzne od zewnętrznego, ale również umożliwiają wytworzenie się licznych przedziałów w jej obrębie. Błony biologiczne składają się nie tylko z lipidów, ale również z białek, które mogą pełnić różne funkcje. Więcej szczegółów dotyczących budowy błon biologicznych poznasz dzięki tej lekcji.
Błona komórkowa odgranicza wnętrze komórki od jej otoczenia, bez wahania można ją więc nazwać krawędzią życia – niezwykle cienką granicą pomiędzy tym co żywe, a tym co nieożywione. Zbudowana z dwóch warstw fosfolipidów struktura o grubości kilku nanometrów nie tylko oddziela od siebie te dwie przestrzenie, ale również kontroluje przepływ substancji pomiędzy nimi.
Obecność tej granicy nie oznacza bowiem, że dwa środowiska zostają od siebie całkowicie odizolowane. Dwuwarstwa lipidowa jest półprzepuszczalna – niektóre substancje są w stanie się przez nią przedostać, podczas gdy inne są zatrzymywane. Dzięki temu komórka jest w stanie stale pobierać niezbędne jej do życia substancje, takie jak glukoza będąca źródłem energii oraz tlen niezbędny do przeprowadzania procesu oddychania komórkowego. Co równie ważne, za pośrednictwem błony komórkowej, komórka może także wydalać uboczne produkty przemiany materii. Obecność selektywnie przepuszczalnej membrany na granicy pomiędzy wnętrzem komórki, a jej środowiskiem zewnętrznym umożliwia zatem spełnianie podstawowych funkcji życiowych.
Jednak dlaczego w zasadzie błona jest półprzepuszczalną? Dlaczego nie przepuszcza ona wszystkich substancji, które próbują się przez nią przedostać? Na te oraz inne pytania postaram się odpowiedzieć w tej lekcji. Wnętrze błony złożone jest z hydrofobowych ogonów fosfolipidów, dlatego polarne substancje i jony z trudem pokonują tą barierę. Najłatwiej przechodzą przez błonę małe niepolarne cząsteczki, takie jak na przykład gazy oddechowe – O2 i CO2. Większe cząsteczki polarne, takie jak na przykład glukoza nie są w stanie przejść przez błonę bez pomocy odpowiednich białek, które umożliwiają takim cząsteczkom przedostanie się na drugą stronę. Białka błonowe odgrywają ogromną rolę w transporcie rozmaitych substancji. Konkretne proteiny umożliwiają przechodzenie przez błonę konkretnych cząsteczek lub jonów, dlatego też to jakie białka wchodzą w skład danej błony biologicznej wpływa bezpośrednio na to dla jakich substancji jest ona przepuszczalna, a dla jakich nie.
Więcej na temat selektywnej przepuszczalności oraz innych właściwości błon biologicznych dowiesz się z ten lekcji. Zapraszam do oglądania!