Jak odróżnić obserwacje od wniosków i nie popełnić błędu na maturze?
Częstym błędem na maturze jest nieprawidłowe zapisanie obserwacji oraz wniosków wynikających z doświadczenia. Jak prawidłowo napisać obserwacje i nie pomylić ich z wnioskami? Zaraz Ci to rozjaśnię!
Czym są obserwacje?
Podczas przeprowadzania doświadczeń chemicznych bardzo ważną rolę odgrywają obserwacje tego, co w ich wyniku powstaje. Obserwacje pomagają nam ustalić jaka reakcja zaszła w probówce. W związku z tym co możemy zaliczyć do obserwacji? Wszystkie zjawiska, których jesteśmy w stanie doświadczyć z wykorzystaniem wzroku, węchu, słuchu, dotyku.
Co zaliczamy do obserwacji?
Oto niektóre z nich:
- Pojawienie się osadu: np. gdy w reakcji zasady sodowej z wodnym roztworem CuSO4 wytrąca się niebieski osad Cu(OH)2
- Zanik osadu: np. wtedy, gdy osad po dodaniu zasady sodowej do wodorotlenku glinu obserwujemy jego roztwarzanie się
- Zmiana barwy roztworu: np. gdy po dodaniu alkoholowego roztworu fenoloftaleiny do wodnego roztworu NaOH pojawia się malinowe zabarwienie
- Wydzielanie się pęcherzyków gazu: np. gdy w reakcji węglanu wapnia z kwasem solnym wydziela się dwutlenek węgla
- Charakterystyczny dźwięk: np. dźwięk przy reakcji wodoru z tlenem
- Charakterystyczny zapach: np. zapach acetonu
- Zmiana temperatury: np. ogrzanie probówki podczas rozpuszczania NaOH (proces egzotermiczny)
Pamiętaj, że zapisując obserwacje nie podajemy żadnych wzorów związków ani ich nazw, ponieważ nie widzisz, że powstał np. dwutlenek węgla. Mógł być to przecież jakikolwiek inny gaz, który jest bezbarwny. W obserwacjach odnosimy się jedynie do tego, co widzimy, czujemy, słyszymy.
Prosty przykład – jeśli wykonujesz doświadczenie z osobą, która jest totalnie zielona z chemii, to mimo braku wiedzy jest ona w stanie podać obserwacje z przeprowadzonego eksperymentu. Przykładowo otrzymując wodorotlenek miedzi(II) bez najmniejszych problemów taka osoba jest w stanie zaobserwować, że powstał osad o niebieskiej barwie bez zapachu, nie mając bladego pojęcia jaki związek otrzymała. I to są właśnie OBSERWACJE!
Czym są w takim razie wnioski?
Wnioski to wszystko to, co jesteś w stanie wywnioskować z przeprowadzonego doświadczenia.
A więc czym jest badana substancja np. wodorotlenek miedzi(II), do jakiej grupy związków należy np. związki nasycone, nienasycone, jakie ma właściwości chemiczne np. amfoteryczne, kwasowe, zasadowe itd. Wnioski można poprzeć pisząc równania reakcji.
Pamiętaj, że wnioski nie wynikające z przeprowadzonego doświadczenia są nieprawidłowe, nawet jeśli informacja jaką umieściłeś we wnioskach jest zgodna z prawdą. Przykładowo celem doświadczenia było sprawdzenie charakteru chemicznego kwasu siarkowego(VI). Wykonałeś doświadczenie wykorzystując papierek uniwersalny, który w kontakcie z roztworem kwasu zabarwił się na czerwono. Wykazałeś w ten sposób, że kwas siarkowy(VI) ma charakter kwasowy, ale nic ponadto! Jeśli we wnioskach umieścisz np. informację, że kwas siarkowy(VI) jest higroskopijny, to jest to błąd, ponieważ ta informacja nie wynika z przeprowadzonego przez Ciebie doświadczenia.
Jeśli chcesz nauczyć się dokonywać obserwacji doświadczeń chemicznych, zapoznaj się z moim maturalnym kursem chemii online na stronie www.maturawprobowce.pl! Znajdziesz w nim mnóstwo doświadczeń chemicznych prosto z laboratorium, dzięki którym na własne oczy zobaczysz objawy ważnych reakcji wymaganych na maturze.
Przykładowe doświadczenie znajdziesz tu: związki manganu
