Charakter chemiczny to nie to samo, co odczyn!

Wielu uczniów używa zamiennie pojęć charakter chemiczny i odczyn. Jednak oznaczają one coś zupełnie innego i nie można ich traktować jak synonimy. Przeanalizujmy w takim razie w czym tkwi różnica i jak prawidłowo tych pojęć należy używać.

Charakter chemiczny

Charakter chemiczny określa w jaki sposób dana substancja zachowuje się w stosunku do kwasów, wodorotlenków i wody.

Wyróżniamy cztery charaktery chemiczne:

• kwasowy
• zasadowy
• obojętny
• amfoteryczny

Charakter chemiczny określamy najczęściej dla tlenków i wodorków. Poniżej tabelka dla tlenków.

Odczyn

Odczyn mówi nam o pH lub pOH roztworu danej substancji chemicznej.

Nie można powiedzieć, że np. wodorotlenek sodu ma odczyn zasadowy. Ten związek jest substancją stałą, a odczyn określamy dla wodnych roztworów substancji chemicznych. W związku z tym to roztwór NaOH ma odczyn zasadowy.

Wyróżniamy trzy rodzaje odczynów:

• kwasowy
• zasadowy
• obojętny

Odczyn zależy od stężenia jonów H⁺ i jonów OH^– w roztworze wodnym danej substancji.

Im więcej jest w nim jonów H⁺ , tym bardziej kwasowy odczyn ma roztwór, a tym samym niższe pH i wyższe pOH.

Im więcej jest w nim jonów OH^– , tym bardziej zasadowy odczyn ma roztwór, a tym samym wyższe pH i niższe pOH.

Jeśli stężenie jonów H⁺ i OH^– w roztworze jest takie samo, to odczyn takiego roztworu jest obojętny, a pH i pOH jest równe 7.

Poniższe zestawienie powinno rozwiać wszelkie wątpliwości.

Przykład 1

SiO₂

Charakter chemiczny: kwasowy

Dowód: SiO₂ + 2NaOH  ➞ Na₂SiO₃ + H₂O

Odczyn wodnego roztworu: obojętny (a właściwie odczyn wody, ponieważ SiO₂ w wodzie się praktycznie nie rozpuszcza, więc ciężko mówić o wodnym roztworze SiO₂).

Dowód: SiO₂ jest głównym składnikiem piasku, nie reaguje z wodą. W innym wypadku nie byłoby plaż.

P.S. Pamiętaj, że tlenek kwasowy nie musi być kwasotwórczy! “Kwasotwórczy” oznacza, że w reakcji z wodą tworzy kwas tlenowy. Natomiast “kwasowy” oznacza, że reaguje z substancjami o charakterze zasadowym. Tlenek krzemu (IV) jest zatem jest kwasowy, ale nie jest kwasotwórczy.

Przykład 2

N₂O₅

Charakter chemiczny: kwasowy

Dowód: N₂O₅ + 2KOH ➞ 2KNO₃ + H₂O

Odczyn wodnego roztworu: kwasowy

(a właściwie odczyn roztworu produktu jego reakcji z wodą)

Dowód: N₂O₅ + H₂O  ➞ 2HNO₃

HNO₃  ➞ H⁺ + NO₃^–

Przykład 3

Al₂O₃

Charakter chemiczny: amfoteryczny

Dowód: Al₂O₃ + 6HCl ➞ 2AlCl₃ + 3H₂O

Al₂O₃ + 2KOH + 3H₂O ➞ 2K[Al(OH)₄]

Odczyn wodnego roztworu: obojętny

Al₂O₃ nie reaguje z wodą

Przykład 4

NO

Charakter chemiczny: obojętny

Dowód: NO nie reaguje z kwasami, zasadami, wodą

Odczyn wodnego roztworu: obojętny

Dowód: NO nie reaguje z wodą (chyba, że go zmusimy i użyjemy odpowiednich warunków tj. temperatura, katalizator itd., jednak bez “dodatków” reakcja nie zachodzi)

Mam nadzieję, że ten wpis rozwiał wątpliwości w jakich sytuacjach określamy odczyn roztworu, a w jakich charakter chemiczny substancji. Jeśli masz pytania, zostaw je w komentarzu.

Chcesz lepiej zrozumieć chemię?